Trudno wyobrazić sobie zwiedzanie Stambułu bez odwiedzin fascynującej starej dzielnicy Sultanahmet, gdzie dumnie spoglądają na siebie dwie najsłynniejsze budowle ponad piętnastomilionowej stambulskiej metropolii – Hagia Sophia oraz Błękitny Meczet. Bliskie sąsiedztwo dawnej chrześcijańskiej świątyni i jednego z ważniejszych muzułmańskich meczetów najlepiej obrazuje przyczynę określania Stambułu mianem perły na styku kultur i kontynentów.
Hagia Sophia
kościół, meczet, muzeum, … meczet?
Adres: Ayasofya Meydanı, Sultanahmet / Czynne: wt. – nd. 9:00 – 16:30 (latem 9:00 – 19:00), wstęp: 25 TL
Wzniesiona ku chwale chrześcijaństwa jako świątynia Nowego Rzymu, dla Imperium Osmańskiego stała się największą dumą i symbolem triumfu islamu nad “innowiercami”. Świątynia została ufundowana przez Justyniana I Wielkiego, a ukończenie jej obecnego kształtu datuje się na rok 537. W czasach Cesarstwa Bizantyjskiego Hagia Sophia nosiła nazwę Kościoła Mądrości Bożej. Po przejęciu Konstantynopola przez Osmanów (1453), decyzją sułtana Mehmeda II Zdobywcy, bazylikę przekształcono w meczet, kunsztowne bizantyjskie mozaiki na pewien czas zastąpiono osmańskimi malowidłami, a wnętrze świątyni na stałe wypełniły ogromne drewniane medaliony ze złotą kaligrafią imion Allaha, Mahometa oraz czterech pierwszych kalifów.
29 maja 1453 roku wojska osmańskie zajęły Konstantynopol, a śmierć poniósł ostatni cesarz bizantyjski Konstantyn XI Dragazes. Głowa Konstantyna miała zostać powieszona na hipodromie, a ciało pochowane z cesarskimi honorami. Sam sułtan, uznając siebie za następcę cesarza bizantyjskiego, przyjął tytuł Kaizer-i Rum (Cezar Rzymu). Zwycięstwo Osmanów otworzyło drogę do podboju Europy, powstrzymanego pod Wiedniem przez Jana III Sobieskiego.
Sprawdź ceny noclegów w Stambule
Zdobycie Konstantynopola – mimo upływu czasu – jest wciąż niezwykle świeże w umysłach konserwatystów, którzy najchętniej co roku świętowaliby to historyczne zwycięstwo. Młodzi Turcy o historii Bizancjum wiedzą już jednak coraz mniej, a może i prawie nic. Jeszcze inni utożsamiają Bizantyjczyków z wrogiem absolutnym, niemającym nic wspólnego z ich własną kulturą. W rzeczywistości trudno zaprzeczyć, że Imperium Osmańskie zapożyczyło od podbitej kultury wiele praktyk, jak chociażby system podatkowy, architektura, biurokracja czy administracja. Bizantyjskie dziedzictwo, siłą rzeczy, stało się elementem dziedzictwa Turcji. W historii nie bez powodu na stałe zapisało się także powiedzenie patriarchy Konstantynopola i większości duchowieństwa o tym, że w wolą w mieście oglądać “turban sułtana niż kapelusz kardynała”.
Po upadku Imperium Osmańskiego, gdy Turcja stała się republiką laicką, jej pierwszy prezydent Mustafa Kemal Atatürk podjął decyzję o przekształceniu meczetu w muzeum, którego funkcję obiekt pełni do dziś. Wtedy też rozpoczęto prace mające na celu przywrócić dawny wygląd budowli. Współcześnie coraz częściej odzywają się głosy konserwatystów, pragnących ponownie przekształcić Hagię Sophię w meczet.
Na początku listopada 2013 pojawiły się informacje dotyczące propozycji przywrócenia funkcji meczetu stambulskiej świątyni Hagia Sophia, którego największymi zwolennikami są posłowie Partii Ruchu Narodowego (Milliyetçi Hareket Partisi). Informacje wywołały natychmiastowy sprzeciw strony greckiej, która określiła projekt zmian mianem urażania uczuć religijnych milionów chrześcijan. Zdaniem greckiego ministra spraw zagranicznych, Konstantinosa Kutrasa, świątynie bizantyjskie są nieodłącznym elementem światowego dziedzictwa kulturowego, przez co powinny zostać objęte szczególną opieką.
Znajdź hotel w pobliżu Hagia Sophia
Spór o przyszłość Hagi Sophii toczy się od wielu lat, a jego rozstrzygnięcie nadal pozostaje niejasne. W przypadku decyzji strony tureckiej o przekształceniu obiektu w meczet, z całą pewnością możemy spodziewać się pogorszenia stosunków grecko-tureckich.
Papież w Turcji
Już za kilka tygodni Hagię Sophię odwiedzi Papież Franciszek, wizytujący w Turcji w ramach oficjalnej pielgrzymki, która odbędzie się w dniach 28-30 listopada. W programie jego pobytu przewidziano także wizytę w Błękitnym Meczecie oraz Mszę św. w katedrze katolickiej pod wezwaniem Ducha Świętego, gdzie Franciszek wygłosi homilię. W trakcie pierwszego etapu podróży Papież odwiedzi Ankarę, gdzie uda się do mauzoleum Mustafy Kemala Atatürka oraz odbędzie spotkanie z prezydentem Turcji w Pałacu Prezydenckim.
Pielgrzymka papieża Franciszka będzie czwartą papieską podróżą do Turcji, po wizytach Pawła VI (1967), Jana Pawła II (1979) oraz Benedykta XVI (2006).
Zapowiedź!
Już niedługo druga odsłona wpisu Stambuł na styku kultur, w której kilka słów o historii i wnętrzu Błękitnego Meczetu – drugiej niezwykle ważnej budowli dzielnicy Sultanahmet, od wieków sąsiadującej z Hagią Sophią.
Mapa
1 komentarz
Może papież się dogada w kwestii Hagii Sophii? Oby! Nie wyobrażam sobie, by znów stała się meczetem. Mają swój Błękitny – mało im? I tak z minaretami wygląda jak kosmodrom, bidulka, a to najmagiczniejsza bazylika świata!