Kiz Kulesi (Wieża Panny) w Stambule [historia, legendy, renowacje, bilety, informacje praktyczne] 

Około 200 metrów od azjatyckiego brzegu Stambułu i słynnej dzielnicy Üsküdar znajduje się jeden z najmniejszych a zarazem najbardziej rozpoznawalnych zabytków miasta – Kiz Kulesi (zwana w języku polskim Wieżą Panny lub Wieżą Leandra), czyli legendarna latarnia morska, w której – zgodnie z legendą – pewien władca więzić miał niegdyś swoją córkę, by uchronić ją przed pechową przepowiednią wyroczni. Od 2023 roku popularna stambulska atrakcja pełni funkcję muzeum.

Kiz Kulesi, usytuowana na wodach cieśniny Bosfor w Stambule, to nie tylko miejsce turystyczne, ale i największy symbol miłości oraz romantyzmu w tureckiej kulturze. Pierwotnie budowla została wzniesiona jako wieża kontrolna nad ruchem perskich statków na Bosforze, a jej obecna konstrukcja przeszła liczne renowacje, pełniąc rozmaite role w ciągu minionych stuleci – od punktu poboru podatków po wieżę obronną i latarnię morską. W czasie epidemii cholery w 1830 roku, stała się nawet szpitalem, a potem radiostacją. W 1964 roku przekazano ją Ministerstwu Obrony, a w 1982 roku Przedsiębiorstwu Morskiemu. Później przeszła rozległe renowacje i pełniła m.in. funkcję restauracji, która była własnością prywatnej firmy i była dostępna dla wszystkich odwiedzających. Otwarta ponownie po gruntownej renowacji w 2023 roku, obecnie pełni już wyłącznie rolę muzeum. Kiz Kulesi to nie tylko zwykła budowla – to kawałek historii, który kontynuuje swoją opowieść na tle zapierającego dech w piersiach widoku na Bosfor i Stambuł.

Historia i najnowsze prace renowacyjne

Historia budowy tej urokliwej i owianej legendami latarni morskiej sięga 408 roku p.n.e., kiedy to starożytny ateński generał i strateg Alkibiades, świeży zwycięzca Bitwy morskiej pod Kyzikos, zlecił budowę stacji ostrzegawczej, z myślą o statkach przypływających z Morza Czarnego. Rozbudowa wieży nastąpiła w okresie Bizancjum, kiedy też budowla zaczęła pełnić funkcję fortecy. W okresie tym wybudowano drewnianą wieżę, która chroniona była murem a z jej konstrukcji zwisał żelazny łańcuch, połączony z inną wieżą, zlokalizowaną na europejskim brzegu miasta. W okresie Imperium Osmańskiego, po podbiciu Konstantynopola w 1453, Kiz Kulesi była odnawiana kilkukrotnie, przede wszystkim w 1509 oraz w 1763 roku. Obecny kształt budowli to efekt prac renowacyjnych ukończonych w 2023 roku.

Renowacja Kiz Kulesi w latach 2021 – 2023

Najnowsze prace restauracyjne (2021 – 2023) Wieży Dziewicy (tur. Kız Kulesi), stanowiły znaczący etap w konserwacji tego historycznego obiektu. Celem renowacji było przywrócenie ikony Stambułu do jej pierwotnego stanu, eliminując wszelkie późniejsze modyfikacje, które naruszały jej autentyczność. Prace obejmowały wiele działań, takich jak usunięcie betonu i cementu, które zostały zastosowane w poprzednich renowacjach w 1944 roku i które z czasem wywołały uszkodzenia strukturalne.

Podczas prac wykorzystano dane pozyskane z oryginalnych źródeł, w tym dokumenty sięgające końca XVIII wieku. Przeprowadzono także badania z użyciem zaawansowanych technologii, takich jak georadar, skanery laserowe i analizy chemiczne, w celu ochrony konstrukcji. Rekonstrukcja objęła także demontaż dodatkowych elementów, takich jak stalowe konstrukcje dachowe i półpiętro, dodane w latach 90. XX wieku. Ponadto, betonowe wzmocnienia, które pojawiły się po trzęsieniu ziemi w 1999 roku, zostały usunięte.

Jak podkreślają władze Stambułu, prace restauracyjne przywróciły Wieży Dziewicy jej pierwotny blask, eliminując problemy strukturalne i wzmacniając ją w kontekście potencjalnych trzęsień ziemi, jakie zagrażają tureckiej metropolii. Odbudowano także pierwotne mury i wiele innych elementów zgodnie z zatwierdzonymi projektami.

Prace przy Kiz Kulesi nie ograniczały się jedynie do samej wieży. Skoncentrowano się także na poprawie infrastruktury, takiej jak linie wodociągowe i elektryczne oraz systemy kanalizacyjne. Jak przyznają Turcy, cały projekt restauracyjny stanowi ważny krok w zachowaniu symbolu Stambułu dla przyszłych pokoleń. Od 2023 roku budowla pełni już wyłącznie funkcje muzealne, a nie jak dawniej, m.in. gastronomiczne. 

Nasze wrażenia po otwarciu

Kiz Kulesi w Stambule, która po długim okresie renowacji otworzyła swoje podwoje w 2023 roku, bez wątpienia zachwyciła nas na nowo swoim obecnym wyglądem. Architekci i konserwatorzy odtworzyli ducha budowli z dawnych czasów, jednocześnie nadając jej nowoczesny blask. Estetyka i piękno Wieży  zachwycają, a spacer po jej tarasie w promieniach zachodzącego słońca nad Bosforem to nieustannie magiczne doświadczenie! 

Jednak to nie tylko architektura robi wrażenie, lecz także przyjemny klimat tego miejsca. Niewielka urokliwa kawiarnia jest miejscem, gdzie można delektować się turecką kawą, a także rozkoszować się przysmakami, takimi jak doskonałe czekoladowe profiterole (polecamy!). Co więcej, niewielka wyspa, na której wznosi się wieża, to obecnie miejsce idealne do wypoczynku i relaksu, z widokiem na Bosfor, otulający Kiz Kulesi z każdej strony. Zdecydowanie warto odwiedzić to miejsce tuż przed zachodem!

Legendy związane z Kiz Kulesi

Legenda o władcy, córce i wężu

Jedną z najbardziej znanych legend związanych z Wieżą Dziewicy w Stambule  jest historia o królu (lub naprzemiennie sułtanie) i jego córce. Władca, który otrzymał przepowiednię od wróżki, że jego córka umrze od ugryzienia węża, postanowił wybudować wieżę na klifach przy Salacak. Aby chronić swoją córkę przed przeznaczeniem, umieścił ją w tej wieży. Król regularnie wysyłał jedzenie córce w koszu o określonych porach dnia. Pewnego dnia w koszyku z owocami ukrył się wąż. Wąż ugryzł córkę króla, trując ją i doprowadzając do jej śmierci.

Legenda o wojowniku

Inna legenda opowiada o pewnym wojowniku. Gdy Battal Gazi, jak go nazywano, stanął wrogo naprzeciwko miasta, feudalny pan bizantyjski poczuł strach i schował swoje skarby oraz córkę w Wieży Panny. Battal Gazi zdobył wieżę, zabierając zarówno skarby, jak i księżniczkę, a następnie dalej ruszył konno w kierunku Üsküdaru. Mówi się, że źródłem tureckiego powiedzenia „Atı alan Üsküdar’ı geçti”, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza “Ten, który wziął konia, minął Üsküdar” jest właśnie to wydarzenie. Ogólny sens tego powiedzenia brzmi: „Co się stało, to się nie odstanie.” Wszystko, co minęło, należy zostawić za sobą, tak jak Battal Gazi przekroczył Bosfor na swoim koniu, zyskując skarby i serce księżniczki.

Legenda miłosna

Z Kız Kulesi w Stambule nierozerwalnie związana jest także historia miłosna, sugerująca jej wyjątkowy związek z inną popularną stambulską wieżą, Galata. Według niej, Galata, dumna i majestatyczna, wznosiła się na wzgórzu, rzucając cień na miasto. Z drugiej strony, Wieża Dziewicy była osamotniona na Bosforze, piękna jak perła, ale naiwna wobec świata. Ponieważ była to miłość na odległość, oddzielona wodami cieśniny, nigdy nie mogła zostać spełniona. Galata, znana ze swojej postury i uroku, bezskutecznie próbowała zbliżyć się do Wieży Panny. Pisała listy i wiersze, które unoszone przez wiatr, miały dotrzeć do jej ukochanej – bezskutecznie. 

Nadszedł dzień, w którym Ahmet Çelebi, pewien odważny mężczyzna, wdrapał się na szczyt Wieży Galata. Zaplanował samodzielny lot nad Bosforem do azjatyckiego wybrzeża Üsküdar. Galata nie mogła przegapić tej okazji. Upewniła się, że Çelebi zabierze ze sobą listy przepełnione jej miłością i tęsknotą do Kız Kulesi. Gdy Çelebi przelatywał nad wybrzeżem Salacak, wiatr rozsypał listy, a fale wyrzuciły je na brzeg Wieży Dziewicy. To wtedy Kız Kulesi zrozumiała, jak głęboko kocha ją Wieża Galata. Ich miłość była niemożliwa do spełnienia, ale odtąd szczęśliwa, bo wzajemna. Od tamtej pory miłość dwóch wież wciąż kwitnie w Stambule, a ich spojrzenia, choć oddzielone Bosforem, będą dalej trwać przez wieki. 

Wieża Panny (Kiz Kulesi) w 2023 roku – informacje praktyczne

• Posiadacze Museum Pass Türkiye mogą wejść do Wieży Dziewicy bez opłat, ale muszą uiścić opłatę transportową w wysokości 50 tureckich lir.
• Cena biletu w 2023 roku dla osób nieposiadających Museum Pass Türkiye wynosi 550 tureckich lir, a do tego dochodzi opłata za transport w wysokości 50 tureckich lir, co łącznie wynosi 600 tureckich lir.
• Wieża Dziewicy (Kiz Kulesi) jest otwarta dla zwiedzających każdego dnia tygodnia w godzinach 09:00 – 20:00.
• Do Kiz Kulesi można dotrzeć prywatnymi łodziami wypływającymi z nabrzeży Üsküdar-Salacak oraz Galataport İstanbul.
• Łodzie z nabrzeża Üsküdar-Salacak kursują między 09:00 a 19:00 każdego dnia tygodnia.
• Rozkład jazdy łodzi z Galataport İstanbul do Wieży Dziewicy: 11:00, 12:30, 14:15, 15:30 oraz 17:00. Ostatnia łódź o godzinie 17:00 nie wraca już do Galataport İstanbul.