Na pierwszy rzut oka wygląda jak elegancki, stary apartamentowiec stojący w jednej z bocznych uliczek Nişantaşı. Ale im dłużej patrzy się na jego fasadę, tym bardziej czuje się, że za tym murem kryje się historia. Antik Konak – bo tak nazywany jest dziś ten budynek – to nie tylko przykład dziewiętnastowiecznej architektury, ale także świadek losów wielokulturowego Stambułu. To miejsce, którego przeszłość łączy rodzinne legendy, literackie tropy i serialową sławę, a teraźniejszość toczy się w rytmie codziennych zakupów i spacerów po dzielnicy.
Początki – włoski architekt czy ormiańska rodzina?
Historia budynku sięga 1889 roku. Według niektórych źródeł jego projektantem miał być włoski architekt, jednak wątpliwości budzi powiązanie z wpływową ormiańską rodziną Dadyan, która przez lata odgrywała istotną rolę w strukturach Imperium Osmańskiego. Artin Dadyan Pasza, minister spraw zagranicznych i dyplomata, zmarł w swojej rezydencji w Şişli na początku XX wieku. Część badaczy dopuszcza możliwość, że była to właśnie rezydencja, którą dziś znamy jako Antik Konak.
Śladów tej historii można szukać w dokumentach. W rejestrze kulturowym budynek zapisany jest jako Apartament Kayseri. Na mapach ubezpieczeniowych Jacques’a Pervititcha z 1925 roku pojawia się jako „Dundjian”, a kilka lat później, w 1932 roku, jako „Oundjian (Unciyan)”. Te różne nazwy, być może zniekształcone przez zapis fonetyczny, wskazują na ormiańskie korzenie właścicieli.
Moje książki o Stambule i całej Turcji
Odkryj ze mną Turcję i zaplanuj swoją niezapomnianą podróż
Sama lokalizacja również ma znaczenie. Naprzeciwko budynku znajdował się dom Süleymana Nazifa – poety i urzędnika państwowego. Dziś jego imię nosi ulica, przy której stoi Antik Konak.
Architektura odporna na wstrząsy
To, co wyróżnia Antik Konak, to jego solidność. Budynek wzniesiono w technice kâgir – jako murowany z wplecionymi elementami drewnianymi, co było charakterystyczne dla końca XIX wieku. Od początku uchodził za konstrukcję wyjątkowo odporną na trzęsienia ziemi. Historia z 1999 roku stała się wręcz symbolem tej trwałości: w antykwariacie mieszczącym się na parterze znajdowały się tysiące porcelanowych filiżanek, wazonów, figurek i drobiazgów. Po jednym z najtragiczniejszych trzęsień ziemi w Turcji nikt nie znalazł nawet potłuczonego talerzyka.
Równie imponujące są wnętrza. Przestronne apartamenty liczą od 110 do 210 metrów kwadratowych. Mają wysokie sufity, masywne belki stropowe i zdobienia, które przez mieszkańców i miłośników architektury nazywane są „legendarnymi”. To nie są zwykłe mieszkania – to wnętrza, które opowiadają o dawnej elegancji i poczuciu przestrzeni charakterystycznym dla końca XIX wieku.
Antykwariat, mieszkania i nowe życie budynku
Od lat 80. XX wieku na parterze budynku działa antykwariat Antik Konak, prowadzony przez Aykuta Bodura. To od tej działalności wzięła się jego dzisiejsza najpowszechniejsza nazwa. Sama obecność antykwariatu wydaje się symboliczna – miejsce, które kolekcjonuje przedmioty z przeszłości, znajduje się w budynku będącym samym w sobie żywym zabytkiem. Obok działa także bar Antik Döner, a wyższe piętra pełnią funkcję mieszkalną, jako Sütçüoğlu Apartmanı.
Prawdziwą sławę Antik Konak zdobył jednak dzięki telewizji. To właśnie jego fasada stała się symbolem fikcyjnego apartamentowca Sütçüoğlu Rezidans w jednym z najpopularniejszych tureckich seriali komediowych – „Avrupa Yakası” („Strona Europejska”), emitowanym w latach 2004–2009. Co ciekawe, wnętrza serialu powstawały w studiu w dzielnicy Elmadağ, lecz widzowie tak mocno związali obraz budynku z fabułą, że stał się on niemal równoprawnym bohaterem ekranu. Zdarzało się nawet, że zamówienia cateringowe przeznaczone dla aktorów trafiały nie na plan, a właśnie pod adres Antik Konak.
Ciekawostki i turystyczna legenda
Choć to wciąż budynek mieszkalno-handlowy, dziś jest także punktem turystycznym. Fani serialu zjeżdżają tu z całego świata – także z Kanady czy Stanów Zjednoczonych – by zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie pod słynną fasadą. Dla wielu z nich to nie tylko architektoniczna perełka, ale też miejsce, które przywołuje wspomnienia i emocje związane z ulubioną produkcją telewizyjną.
Antik Konak jako symbol Stambułu
Historia, architektura i popkultura splotły się tutaj w sposób wyjątkowy. Antik Konak to budynek, który pokazuje, jak zwykły z pozoru apartamentowiec może stać się symbolem epoki i bohaterem zbiorowej wyobraźni. Spacerując po Nişantaşı, trudno przejść obok niego obojętnie – to jeden z tych adresów, które najlepiej opowiadają o wielowymiarowym Stambule.
