Starożytna Mezopotamia, region leżący między Eufratem i Tygrysem, w strefie przygranicznej między Turcją, Syrią i Irakiem jest ojczyzną chrześcijan aramejskich. Obszar, należący współcześnie do tureckiej prowincji Mardin, to jedno z najstarszych miejsc na świecie, stale zamieszkiwanych przez wyznawców Chrystusa. Tutejsi chrześcijanie, których wiara nie została złamana od momentu jej narodzin, czują dużą odpowiedzialność, związaną z koniecznością pielęgnowania i kultywowania swoich korzeni. Wiarę praktykują m.in. w murach kościoła Kırklar Kilisesi.
Region, należący współcześnie do tureckiej prowincji Mardin, od wieków jest zamieszkiwany przez Kurdów, Arabów i Aramejczyków (ich mianem określa się potomków ludów semickich, które w II tysiącleciu p.n.e. żyły na pustyniach na zachód od Mezopotamii), a lokalni mieszkańcy dbają o to, by ich społeczność nie emigrowała do Europy, co na dużą skalę miało miejsce m.in. w latach 60. i 70 XX wieku. Niektórzy spośród dawnych emigrantów, wracają na tureckie ziemie, po latach mieszkania w Niemczech, Szwecji czy Szwajcarii. Efektem tych powrotów są kamienne wille, które od czasu do czasu wyrastają na tle wypalonego słońcem, niemalże pustynnego krajobrazu. Obecnie populacja Aramejczyków w Turcji wynosi około 15 tys. osób, z czego prawie 100 rodzin zamieszkuje Mardin.
Tutejsi prawosławni chrześcijanie należą do wyznania monofizytów, którzy odeszli od greckiego prawosławia w VI wieku. Według tej doktryny Chrystus ma jedną złączoną naturę bosko-ludzką i nie istnieje w dwóch postaciach, a natura boska Jezusa wchłonęła jego naturę ludzką. W kościele Kirklar organizowane są m.in. kursy języka aramejskiego, mające na celu pomóc potomkom pierwszych chrześcijan w doskonaleniu znajomości języka liturgicznego, zarówno w mowie, jak i piśmie. Od kilku lat o kultywowanie kultury tutejszych chrześcijan dbają również sami Turcy. Na Uniwersytecie Artuklu w Mardin można na przykład uczęszczać na kurs języka i historii aramejskiej.
Kościół Kirklar to jeden z siedmiu syryjsko-prawosławnych kościołów w Mardin, a zarazem jedna z niewielu tego rodzaju budowli, otwarta zarówno dla wiernych, jak i dla odwiedzających. Świątynia została zbudowana w drugiej połowie VI wieku i jest znana również pod nazwą Mor Behnam. Turecka nazwa Kırklar Kilisesi oznacza dosłownie „Czterdziestu Męczenników” i odnosi się do czterdziestu żołnierzy XII legionu rzymskiego, zwanego Błyskawicą, którzy odmówili w 313 roku złożenia ofiary bogom pogańskim i tym samym wyrzeczenia się wiary w Chrystusa. Wskutek tej odmowy, cesarz Licyniusz nakazał ich ukamieniować, a następnie wystawić na mróz, by ostatecznie spalić ich ciała w okolicach Sebasty (współcześnie turecka prowincja Sivas). W 1170 roku relikwie czterdziestu męczenników trafiły do kościoła Kırklar.
Moje książki o Stambule i całej Turcji
Odkryj ze mną Turcję i zaplanuj swoją niezapomnianą podróż
Świątynia przyciąga uwagę odwiedzających m.in. trzema przepięknymi drzwiami wejściowymi, kamiennym ołtarzem, liczącymi czterysta lat drewnianymi drzwiami ołtarzowymi, jak również dzwonnicą na szerokim dziedzińcu. Wykonany z kamienia gmach budowli zwykle mieni się w słońcu odcieniami złota, a w jego wnętrzu panuje cisza i spokój. Budowlę otaczają gaje oliwne, dodając miejscu uroku. Przebywając w Mardin, zdecydowanie warto zajrzeć tu na kilka godzin, by przyjrzeć się z bliska bogatej historii i kulturze Aramejczyków!
