Podczas gdy po zmroku centrum Skopje – stolicy Macedonii Północnej – przywodzi na myśl romantyczny Paryż lub wieczny Rzym, w ciągu dnia zaskakuje absurdalną ilością pomników i kiczowatej architektury. Z łatwością można odnaleźć tu także klimat dawnego Imperium Osmańskiego i poczuć się jak w Stambule. Finalnie, nieoczywiste i różnorodne Skopje zachwyca i nie pozwala o sobie zapomnieć.
Skopje w pigułce
- Skopje to stolica, największe i najbardziej rozwinięte miasto Macedonii Północnej, położone nad rzeką Wardar. Znajduje się na północy kraju, w centrum Półwyspu Bałkańskiego, w połowie drogi między Belgradem a Atenami .
- Populacja mieszkańców miasta w 2022 roku przekroczyła 467 tys.
- Lata w Skopje są długie, gorące i stosunkowo suche, a zimy krótkie, dość mroźne i mokre. Średnia najwyższa temperatura w Skopje w lipcu wynosi 31 ° C. Zimą temperatury w ciągu dnia mieszczą się w przybliżeniu w zakresie od 5–10 ° C. Wiosną i jesienią temperatury wahają się od 15 do 24 ° C.
- Ze względu na swoją 520-letnią osmańską przeszłość i fakt, że wielu dzisiejszych mieszkańców miasta to muzułmanie, Skopje ma więcej meczetów niż kościołów. Może się pochwalić się także jednym z największych osmańskich kompleksów miejskich w Europie.
- Skopje pod panowaniem Osmanów rozwijało się zwłaszcza w XVI i XVII wieku, kiedy to – po Konstantynopolu (dzisiejszy Stambuł) – stało się jednym z najbardziej rozwiniętych i największych miast w europejskiej części Imperium Osmańskiego.
- Osmanowie opuścili Skopje w 1912 roku, po 520 latach rządów, a już następnego dnia miasto znalazło się pod panowaniem serbskim.
- W lipcu 1963 roku miasto nawiedziło potężne trzęsienie ziemi, które spowodowało niemal całkowite spustoszenie ówczesnej stolicy Socjalistycznej Republiki Macedonii. Zniszczeniu uległo w przybliżeniu 75% zabudowy miasta.
- Miasto przyjęło tytuł stolicy Republiki Macedonii, która ogłosiła niepodległość w 1991 roku, po stuleciach rządów imperium rzymskiego i bizantyjskiego, cesarstwa serbskiego, imperium osmańskiego, a wreszcie Jugosławii.
- Nazwa kraju została przemianowana na „Macedonię Północną” 12 czerwca 2018 roku.
Atrakcje w centrum Skopje
Kamienny Most na rzece Wardar
Kamienny Most, który łączy dwa brzegi rzeki Wardar, jest również znany mieszkańcom Skopje jako most sułtana Mehmeda II, ponieważ został zbudowany za czasów jego panowania. Zabytkowa konstrukcja z czasów Imperium Osmańskiego, oddziela centralny Plac Macedonia od rozległego obszaru Starego Bazaru (Stara Carsija), głównego ośrodka handlowego w czasach rządów Osmanów.
Warto zatrzymać się na środku mostu i przyjrzeć tym dwóm, zupełnie odmiennym, obszarom Skopje – podczas gdy pierwsza coraz odważniej aspiruje do bycia “europejską”, druga wciąż z ogromną melancholią zwraca się ku osmańskiej przeszłości, kłaniając się strzelistym minaretom, przynależącym do lokalnych meczetów. Co ciekawe, Skopje nie wydaje się być ani europejskie, ani orientalne – tworzy swój wyjątkowy klimat, będący mieszanką kultur, które niegdyś w nim mieszkały.
O każdej porze dnia i nocy most przyciąga do siebie mieszkańców Skopje oraz turystów. Jest także siedzibą sprzedawców drobnych pamiątek oraz popularnym miejscem spotkań nastolatków.
Stary turecki bazar
Nim dotarłam do stolicy Macedonii Północnej, spodziewałam się jedynie akcentów i nieśmiałych aluzji do osmańskiej przeszłości. Tymczasem wystarczyło kilka minut na Starym Bazarze w Skopje (mak. Stara Čaršija), by poczuć się niemal jak w Turcji. Zapach pieczonej kukurydzy, nawoływanie do modlitwy z pobliskich meczetów, lejący się strumieniami czaj, uliczne koty i okrzyki sprzedawców w języku tureckim tylko utwierdziły mnie w tej intrygującej iluzji. Spacerując wzdłuż wąskich, brukowanych uliczek natrafiłam także na wiele hanów, łaźni i grobowców z czasów muzułmańskich – dokładnie takich, jakie napotkać można w wielu tureckich miastach.
Stara Čaršija w Skopje pełni rolę handlową od XII wieku i jest największym bazarem na Bałkanach, poza Stambułem. Współcześnie największa część bazaru leży między mostem Dušana, pchlim targiem, a fortecą. Bazar skrywa w sobie wiele budynków pierwotnie zbudowanych w czasach, gdy Skopje należało do Imperium Osmańskiego – na czele z hammamem, hanami oraz meczetami: Mustafy Paszy oraz Isa-beya.
Za każdym razem, gdy pytałam Macedończyków o ich związek z Turkami, chętnie przyznawali się do osmańskiej przeszłości. Współcześnie stosunki dyplomatyczne między dwoma krajami mają się również bardzo dobrze. Turcja była jednym z pierwszych krajów, które uznały niepodległość Macedonii Północnej, a także jako pierwsza mianowała tu swojego ambasadora. Społeczność turecka w Macedonii Północnej, a także macedońska w Turcji istotnie przyczyniają się do budowy swoistego pomostu kulturowego między dwoma krajami.
Dom Pamięci Matki Teresy
Nie każdy wie, że Matka Teresa nie urodziła się w indyjskiej Kalkucie (gdzie zmarła), a właśnie w Skopje. Agnes Gonxha Bojaxhiu przyszła na świat w Imperium Osmańskim, w 1910 roku, w rodzinie o albańskim pochodzeniu. Na terenach dzisiejszego Skopje, święta mieszkała do 1928 roku.
W miejscu dawnego kościoła katolickiego Najświętszego Serca Jezusowego – w którym Matka Teresa przyjęła chrzest święty – znajduje się dziś Dom Pamięci Matki Teresy. Miejsce zostało otwarte w 2009 roku, przy jednym z centralnych deptaków w mieście. Choć bryła budynku wygląda dość surrealistycznie, zgodnie z założeniami, jest to współczesna, przekształcona wersja domu narodzin Matki Teresy o wielofunkcyjnym, ale sakralnym charakterze. Wewnątrz domu znajduje się wiele pamiątek, które należały niegdyś do Matki Teresy. Za sprawą niecodziennej architektury, muzeum wzbudza w Macedonii liczne kontrowersje.
Dolne piętro domu to muzeum, a górne piętro służy jako kaplica. Wstęp do Domu Pamięci Matki Teresy jest bezpłatny.
Plac Macedonia
Plac Macedonia (mak. Македонија) jest centralnym placem w mieście, a także największym placem w całym kraju. Został zbudowany w latach 1920-1940. Po przyłączeniu Macedonii do Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii, nosił imię Marszałka Tito.
Współcześnie „Macedonia” jest pełen nowoczesnych budynków i rzeźb wykonanych po 2010 roku. Przyznam, że nagromadzenie tak wielu pomników w jednym miejscu jest dosyć zaskakujące. Jednym z najważniejszych z nich jest statua Aleksandra Wielkiego o wysokości 22 metrów, górująca nad fontanną. Po drugiej stronie rzeki znajduje się pomnik ojca Aleksandra – króla Macedonii, Filipa II. Wiele budowli mieszczących się w tym miejscu sprawia dość kiczowate wrażenie, usiłując pełnić wrażenie „neobarokowych” czy wręcz „paryskich”. Po zmroku, klimatyczne oświetlenie dodaje temu miejscu uroku. Warto tu zajrzeć także ze względu na liczne restauracje, puby i kawiarnie.
Hotel na statku
Jedną z niecodziennych atrakcji Skopje jest czterogwiazdkowy hotel Senigallia, mieszczący się w replice żaglowego okrętu, zacumowanej na rzece Wardar, w pobliżu Kamiennego Mostu. Nocleg w tym miejscu to gwarancja niezapomnianych wrażeń!
Młodzieżowe Centrum Kultury w Skopje
Miłośnicy kultury nie powinni przejść obojętnie obok gmachu MKC – Młodzieżowego Centrum Kultury w Skopje. Miejsce powstało jeszcze w 1972 roku, pod nazwą „Dom Młodzieży – 25 maja”. Corocznie odbywa się tu ponad 300 wydarzeń, a wśród nich wystawy, spektakle teatralne, warsztaty, koncerty, debaty oraz pokazy filmowe. Mieści się tu także niewielkie planetarium – jedyne w Macedonii Północnej.
Atrakcje w okolicach Skopje
Kanion Matka
Niezwykle malowniczy Kanion Matka, w którym spotykają się rzeki Wardar i Tresla, to jedna z największych atrakcji okolicy. Znajduje się 17 kilometrów na południowy zachód od Skopje. Można tu dotrzeć autobusem, taksówką lub w ramach kilkugodzinnej zorganizowanej wycieczki. Kanion zajmuje powierzchnię około 5000 hektarów. Na jego wzgórzach znajduje się kilka kościołów i klasztorów, jak również pozostałości murów dawnej średniowiecznej twierdzy Markov Grad. Kanion skrywa również Jaskinię Vrelo, jedną z najgłębszych podziemnych jaskiń wodnych na świecie. Lokalne firmy turystyczne oferują usługę rejsu po wodach kanionu – zdecydowanie warto się na niego zdecydować!
Góra Vodno i Millennium Cross
Ogromny Krzyż Milenijny na górze Vodno można z łatwością dostrzec z niemal każdego zakątka Skopje. Zobaczenie go z bliska wymaga wspinaczki lub dojazdu do stacji kolejki linowej „Millennium Cross”, a następnie wjechania wagonikiem na ten najwyższy punkt w mieście. Krzyż został postawiony w 2002 roku, na cześć dwóch tysięcy lat chrześcijaństwa w Macedonii i nadejścia nowego tysiąclecia. Konstrukcja stanęła w miejscu zwanym „Krstovar”, gdzie przeszłości znajdował się mniejszy krzyż. Dotarcie na szczyt gwarantuje zapierające dech w piersiach widoki na Skopje i okolice. Mieści się tam także plac zabaw dla dzieci oraz niewielkie bary, oferujące przekąski i ciepłe napoje. Warto zdecydować się na herbatę z miejscowych ziół z dodatkiem miodu – pycha!
Polecany hotel w Skopje
Podczas pobytu w Skopje, zatrzymałam się w nowoczesnym hotelu Limak Skopje Luxury Hotel. Obiekt mieści się nieco poza ścisłym, zabytkowym centrum, jednak wciąż gwarantuje dobrą lokalizację. Trudno mieć jakiekolwiek zarzuty do tego miejsca – jest super! Na szczególną uwagę zasługuje restauracja, w której codziennie serwowane są pyszne śniadania – z widokiem na górę Vodno i majaczący w oddali Millennium Cross.
Czy w Skopje jest lotnisko? Dojazd do stolicy Macedonii Północnej
Międzynarodowy Port Lotniczy Skopje (SKP), do którego kierowane są m.in. bezpośrednie rejsy z Warszawy, jest położony 20 km na południowy wschód od macedońskiej stolicy, w miejscowości Petrowec. Jest największym portem lotniczym w Macedonii Północnej. Odległość z lotniska do centrum Skopje (Plac Macedoński) wynosi 23 kilometry, a dojazd samochodem zajmuje około 25 minut.
Od 2012 roku między Skopje a centrum miasta można podróżować autobusem wahadłowym. Podróż autobusem trwa od 30 do 40 minut. Cena przejazdu w jedną stronę dla osoby dorosłej to 199 MKD. Bilety są dostępne w kasie WTransporter wewnątrz terminalu oraz u kierowcy autobusu.
