Dawna grecka okolica Fener oraz stara żydowska dzielnica Balat, leżące na południowym brzegu Złotego Rogu, w dystrykcie Fatih, mogą pochwalić się bogatym dziedzictwem historycznym oraz wspaniałą atmosferą, docenianą przez turystów z całego świata. To właśnie w tej okolicy znajdują się słynne stambulskie kolorowe kamienice, rozsławione w kadrach popularnych tureckich filmów i seriali.
W czasach Imperium Osmańskiego obie te dzielnice zamieszkiwali Grecy, jak również Żydzi, wygnani z Hiszpanii w XV wieku. Wielu z nich zajmowało wysokie stanowiska w strukturach osmańskich, stąd obszar ten uchodził wówczas za bardzo zamożny. Administracja osmańska chętnie zatrudniała Greków jako tłumaczy w stosunkach międzynarodowych z innymi krajami, a najbogatsi z nich posiadali przy nabrzeżu Fener swoje wille. Wiele greckich rodzin zaczęło opuszczać miasto po zakończeniu I wojny światowej. Ostatni Grecy opuścili Fener po tureckiej inwazji na Cypr.
W XX wieku w tej okolicy zaczęli osiedlać się biedniejsi rezydenci ze wschodniej Turcji, w tym przede wszystkim Kurdowie. To zróżnicowanie uczyniło krajobraz tych dwóch dzielnic dość nieoczywistym – sąsiadują w nim ze sobą gmachy kościołów, synagog, meczetów i szkół, kolorowe i popularne wśród młodzieży kawiarnie i restauracje, a także dość biedne osiedla mieszkalne, które nie mają wiele wspólnego z poczuciem estetyki. Te ostatnie niejednokrotnie ucierpiały wskutek trzęsień ziemi, które dość regularnie nawiedzają Stambuł, a z uwagi na ryzyko kolejnych, mało kto inwestuje w ich odnowienie.
Współcześnie władze Stambułu wkładają wiele wysiłku, by obszar ten stał się bardziej interesujący dla turystów, co w przyszłości ma szansę uczynić go konkurencją dla Galaty, leżącej po drugiej stronie Złotego Rogu, a także dla hipsterskiej dzielnicy Kadıköy, w azjatyckiej części miasta. Obecnie jednak mianem reprezentacyjnych może pochwalić się wyłącznie kilka strategicznych ulic, pozostałe to przede wszystkim gratka dla poszukiwaczy klimatu autentycznego życia mieszkańców Stambułu.
Balat – dawna dzielnica żydowska
W dzielnicy Balat odnaleźć można wiele przykładów żydowskiego dziedzictwa, w tym m.in. synagogi. Obszar ten od czasów Bizancjum stanowił miejsce zamieszkiwane dla Żydów, mówiących po grecku. W XV wieku zaczęli osiedlać się tu Żydzi sefardyjscy, wypędzeni z Hiszpanii, a za ich sprawą także Żydzi gruzińscy. Po powstaniu Izraela w 1947 roku, większość z nich wyemigrowała.
Booking.comDo czasów współczesnych zachowała się tutaj tradycyjna architektura, którą podziwiać można m.in. spacerując wzdłuż ulicy Leblebiciler Sk., przy której wznoszą się kolorowe budynki z różnych epok. Przykłady żydowskich domów to najczęściej trzypiętrowe budynki z wąskimi fasadami, z ryzalitami przypominającymi wykusze, umieszczonymi na drugim i trzecim piętrze.
W Balacie zlokalizowana jest XV-wieczna synagoga Ahrida. To jedna z dwóch antycznych synagog Złotego Rogu, wraz z pobliską Synagogą Yanbol. Niestety budynki można zwiedzać wyłącznie za pozwoleniem, zdobytym w lokalnym rabinacie. W dzielnicy znajduje się także prawosławna cerkiew Ayios Strati, meczet Ferruh Kethüda, dzieło Mimara Sinana, a także pierwotnie grecki kościół prawosławny, przekazany w XVII wieku społeczności ormiańsko-gregoriańskiej. Istny styk kultur!
Fener – dawna grecka dzielnica
W dawnej greckiej dzielnicy Fener mieści się współcześnie wiele kolorowych restauracji i kawiarni, sklepów z antykami i rękodziełem, a także światowe centrum prawosławia – siedziba patriarchatu konstantynopolitańskiego oraz rezydencja patriarchy Bartłomieja I.
Budynkiem, który mocno wyróżnia się na tle krajobrazu obszaru Fener, jest także grecka szkoła średnia dla chłopców (tur. Fener Rum Erkek Lisesi), znana również jako Czerwony Zamek lub Czerwona Szkoła, za sprawą koloru użytej do budowy cegły. To jedna z trzech greckich instytucji edukacyjnych, nadal działających w Stambule. Gmach szkoły powstał w drugiej połowie XIX wieku, z materiałów sprowadzonych z Marsylii. W okresie osmańskim tutejsze lekcje miały charakter teologiczny, w drugiej połowie XIX wieku placówkę przekształcono w liceum klasyczne, a w 1903 roku do oferty edukacyjnej dodano kształcenie nauczycieli szkół podstawowych oraz nauczania filologii klasycznej i pedagogiki. Współcześnie językami wykładowymi w szkole są turecki oraz grecki. Zbudowana na wysokim wzgórzu, szkoła przyciąga uwagę za sprawą wysokiej fasady i grubej kopułowej wieży. Z uwagi na swoje rozmiary, budynek uznawany jest za mniejszy prawosławny Patriarchat Stambułu.
W pobliżu Fener oraz na wybrzeżu Złotego Rogu mieści się także przepiękna Cerkiew św. Szczepana, zwana również Kościołem Bułgarskim, zbudowana w drugiej połowie XIX wieku dla mniejszości bułgarskiej. Swoją obecną formę zawdzięcza ponad 500 tonom elementów, dostarczonych w XIX wieku do Stambułu z Wiednia, przy pomocy barek płynących przez Dunaj i Morze Czarne.
W Fener leniwe poranki, popołudnia i wieczory spędzają lokalni artyści, miłośnicy sztuki, a także ekipy filmowe, niemalże o każdej porze roku pracujące tu nad ujęciami do nowych produkcji. Oczywiście, towarzyszą im przesympatyczne i żądne głasków uliczne koty, których nie brakuje w całym Stambule. Krajobraz miejski stanowią tu budynki kamienne i drewniane, spośród których wiele posiada kolorowe fasady. Te najpiękniejsze z nich stały się popularnym tłem dla sesji zdjęciowych, wykonywanych przez turystów z całego świata.
