Gdy zapada zmrok nad Stambułem, a nad Bosforem zaczynają migotać pierwsze światła, w powietrzu unosi się zapach świeżo upieczonego ramazan pidesi. W meczetach rozbrzmiewają modlitwy, a na ulicach słychać radosne rozmowy – tak wygląda Ramadan w Turcji, miesiąc, który nie tylko wyznacza rytm duchowego życia, ale także kształtuje codzienność milionów ludzi.
Ramadan, nazywany w Turcji „sułtanem jedenastu miesięcy”, to wyjątkowy okres, w którym post, modlitwa i dobroczynność przeplatają się z bogatymi tradycjami kulinarnymi i społecznymi. Jak wygląda ten czas w kraju, gdzie Wschód spotyka się z Zachodem?
Przygotowania do Ramadanu
Na długo przed pierwszym dniem postu tureckie miasta nabierają nowej energii. Gospodynie domowe zaopatrują się w suszone owoce, orzechy i przyprawy, z których powstaną potrawy spożywane podczas suhur – ostatniego posiłku przed wschodem słońca. Tradycyjne piekarnie rozpoczynają produkcję ramazan pidesi, okrągłego, puszystego chleba, którego chrupiąca skórka i miękki środek są symbolem ramadanowych wieczorów.
Moje książki o Stambule i całej Turcji
Odkryj ze mną Turcję i zaplanuj swoją niezapomnianą podróż
Bazarowe uliczki tętnią życiem – sprzedawcy zachęcają do zakupu baklavy i lokum, a stragany uginają się pod ciężarem oliwek, serów i suszonej wołowiny pastırma. Wszystko to po to, aby nadchodzący miesiąc był czasem obfitości i wspólnego świętowania.
Rytuały suhur i iftar – chwile, które łączą ludzi
Suhur, czyli śniadanie przed świtem, to ostatni moment na spożycie posiłku przed dniem pełnym postu. Jest to czas ciszy i skupienia, gdy rodziny zasiadają do stołu jeszcze w ciemności, by nasycić się na nadchodzące godziny. Dominują wtedy lekkostrawne potrawy, bogate w białko i błonnik, takie jak sery, oliwki, jajka czy daktyle.
Gdy słońce zachodzi, a w meczetach rozlega się głos muezzina, rozpoczyna się iftar – moment, na który czekają wszyscy. Tradycyjnie post przerywa się kilkoma daktylami i wodą, tak jak robił to prorok Mahomet. Po nich następuje prawdziwa uczta: aromatyczne zupy, takie jak mercimek çorbası (zupa z czerwonej soczewicy), grillowane mięsa, faszerowane warzywa i niekończące się talerze tureckich słodyczy. To chwila wspólnoty – rodziny, sąsiedzi, a nawet nieznajomi gromadzą się, by wspólnie celebrować tę wyjątkową porę dnia.
Tradycja ramadanowych bębniarzy
Tuż przed świtem w wąskich uliczkach tureckich miast można usłyszeć rytmiczne uderzenia w bębny. To ramadanowi bębniarze, znani jako sahur davulcuları, przemierzający ulice, by budzić mieszkańców na suhur. To jedna z najstarszych tradycji, sięgająca czasów osmańskich, która mimo postępu technologicznego wciąż ma swoich zwolenników.
Pod koniec Ramadanu bębniarze odwiedzają domy, oczekując drobnych datków za swoją służbę. Ich obecność jest żywym przypomnieniem o duchowej głębi tego miesiąca i o tym, jak ważne jest podtrzymywanie więzi międzyludzkich.
Mahya – świetliste przesłania na niebie
Podczas Ramadanu, gdy noc zapada nad miastami, na tureckich meczetach pojawia się niezwykły widok – mahya. To świetlne napisy rozwieszane między minaretami, zawierające duchowe przesłania, takie jak „Miłość do Boga łączy nas” czy „Post oczyszcza duszę”.
Ta tradycja, zapoczątkowana w XVI wieku w czasach osmańskich, przetrwała do dziś i stanowi jedną z najbardziej unikalnych ramadanowych atrakcji w Turcji. Świetlne przesłania nie tylko nadają miastom magicznego uroku, ale również przypominają o duchowym wymiarze tego okresu.
Dobroczynność – filar Ramadanu
W islamie dobroczynność odgrywa kluczową rolę, a Ramadan to czas, w którym pomoc potrzebującym jest szczególnie podkreślana. Wierni składają zakat, czyli obowiązkową jałmużnę, a także fitrę, specjalną ofiarę, która pozwala ubogim godnie zakończyć miesiąc postu.
W całej Turcji organizowane są darmowe kolacje iftar dla osób w trudnej sytuacji życiowej. Wiele restauracji ustawia na ulicach długie stoły, gdzie każdy może znaleźć dla siebie miejsce, niezależnie od statusu społecznego.
Ramadan Bayramı – słodkie zakończenie miesiąca postu
Po zakończeniu Ramadanu następuje trzydniowe święto Ramazan Bayramı, znane również jako Święto Słodyczy (Şeker Bayramı). To czas radości, odwiedzin u rodziny i bliskich, a także dzielenia się słodkościami.
W tym okresie dzieci odwiedzają sąsiadów, składają życzenia i w zamian otrzymują słodycze lub drobne pieniądze. Domy pachną baklavą, lokum i czekoladą, a wszyscy składają sobie życzenia: „Bayramınız mübarek olsun” – „Niech twoje święto będzie błogosławione”.
Ramadan w Turcji – czas duchowej przemiany
Ramadan w Turcji to coś więcej niż tylko post. To czas odnowy duchowej, budowania więzi społecznych i celebrowania tradycji, które przetrwały wieki. To miesiąc, w którym miasta tętnią nową energią, a ludzie przypominają sobie, jak ważne jest współczucie, dobroczynność i wspólnota. Niezależnie od tego, czy spacerujesz po zabytkowym Stambule, czy przebywasz w małej anatolijskiej wiosce, magia Ramadanu w Turcji jest obecna wszędzie – w dźwięku bębnów, blasku mahya i aromacie świeżo upieczonego chleba.
