Muzeum Baan Dam (พิพิธภัณฑ์บ้านดำ), znane również jako Czarna Świątynia, to jedno z najbardziej fascynujących miejsc w północnej Tajlandii. To prywatne muzeum sztuki łączy tradycyjne budynki północnej Tajlandii z nowoczesną i niekonwencjonalną architekturą. Jego twórcą jest słynny tajski artysta Thawan Duchanee. Wizyta w Baan Dam to podróż przez sztukę, filozofię i kulturę.
Historia muzeum
Historia Muzeum Baan Dam sięga 1975 roku, kiedy to Thawan Duchanee rozpoczął tworzenie swojego życiowego dzieła. Przez ponad 40 lat artysta kontynuował rozbudowę kompleksu, przekształcając go w jedno z najważniejszych miejsc na mapie tajskiej sztuki.
Kim był Thawan Duchanee?
Thawan Duchanee (taj. ถวัลย์ ดัชนี) urodził się 27 września 1939 roku w prowincji Chiang Rai w Tajlandii, a zmarł 3 września 2014 roku w szpitalu Ramkhamhaeng w Bangkoku. Był wybitnym tajskim artystą, malarzem, rzeźbiarzem i architektem, który zdobył międzynarodowe uznanie za swoje unikalne podejście do sztuki i architektury. Duchanee studiował na kilku prestiżowych uczelniach, w tym na Uniwersytecie Silpakorn w Bangkoku oraz na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Amsterdamie. W 2001 roku został uhonorowany tytułem Narodowego Artysty Tajlandii w dziedzinie sztuk wizualnych (malarstwo).
Thawan Duchanee jest najbardziej znany z założenia Baan Dam Museum, które stało się jednym z najważniejszych ośrodków sztuki w Tajlandii. Jego prace, często inspirowane buddyzmem, kulturą Lanna i osobistą filozofią artysty, są pełne symboliki i głębokiego znaczenia. W ciągu swojego życia, Duchanee stworzył liczne obrazy, rzeźby i budowle, które są dziś cenione na całym świecie. Jego dzieła znajdują się w wielu muzeach i kolekcjach prywatnych, a sam artysta pozostaje inspiracją dla kolejnych pokoleń twórców.
Architektura i budynki
Muzeum zajmuje obszar około 160,000 metrów kwadratowych i składa się z ponad 40 różnych struktur, z których każda ma swoją unikalną nazwę i charakter. Oto kilka z najważniejszych budynków w kompleksie:
Katedra
Katedra, znana również jako Budynek Muzeum Sztuki, została zaprojektowana przez Thawana Duchanee i wybudowana przez inżynierów Baan Dam w latach 1999-2009. Inspiracją dla tego budynku była kombinacja tradycyjnych tajskich form drewnianych z nowoczesną kreatywnością, sztuką buddyjską i współczesną architekturą. Katedra jest dużym, prostokątnym budynkiem o wschodnio-zachodniej osi, uniesionym na wysokość około 2,8 metra na ceglanej podstawie. Dach jest stromo nachylony i pokryty nieglazurowanymi dachówkami z gliny, ozdobionymi tradycyjnymi tajskimi i Lannańskimi elementami.
Wnętrze katedry kryje różnorodne formy sztuk wizualnych stworzonych przez Thawana Duchanee. Budynek ma trzy duże drzwi na wschodzie i zachodzie oraz boczne drzwi przesuwne. Wysokość katedry wynosi 44 metry, co czyni ją imponującą konstrukcją zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz.
Mała Świątynia
Mała Świątynia, również zaprojektowana przez Thawana Duchanee, została wybudowana w 1992 roku. Budowa trwała półtora roku, a inspiracją była tradycyjna sztuka Lanna, w tym tajskie rzeźby drewniane oraz lokalne dachówki ceramiczne. Budynek ma prostokątny kształt i jest uniesiony na wysokość około 1 metra na podstawie z zaprawy. Wnętrze kryje drewnianą rzeźbę Buddy oraz łuki w stylu tajskim i birmańskim.
Pawilon Wschodni
Pawilon Wschodni został zaprojektowany przez Thawana Duchanee i wybudowany w 1994 roku. Budynek służy różnym celom, w tym jako pokój gościnny. Jego unikalnym elementem jest zastosowanie szkła zamiast tradycyjnych ścian, co nadaje mu nowoczesny charakter. Wnętrze pawilonu jest ozdobione sztuką rdzenną oraz instrumentami plemiennymi.
Tri Phum (Dom Trójkątny)
Tri Phum, znany również jako Dom Trójkątny, został wybudowany w latach 1976-1977. Budynek ma trójkątny kształt i był wielokrotnie odbudowywany z powodu zniszczeń spowodowanych przez burze. Jest to jedno z najważniejszych miejsc w muzeum, gdzie znajdują się obrazy Thawana Duchanee oraz jego prace przechowywane w muzeach na całym świecie. Wnętrze domu podzielone jest na trzy części: dwie sypialnie i centralny pokój użytkowy.
Kontrowersje związane z Baan Dam Museum
Mimo że Baan Dam jest uznawane za jedno z najważniejszych miejsc sztuki w Tajlandii, nie obyło się bez kontrowersji. Wczesne prace Thawana Duchanee, wystawiane w muzeum, często budziły mieszane uczucia i były krytykowane za swoją kontrowersyjną naturę. Artysta w swoich dziełach często eksplorował tematy związane z życiem, śmiercią i duchowością, używając surowych materiałów, takich jak kości zwierząt, skóry i inne elementy, które niektórzy uważali za zbyt makabryczne i nieodpowiednie.
Krytyka jego prac wynikała także z ich interpretacji buddyzmu. Niektórzy zarzucali mu, że jego przedstawienia są niezgodne z tradycyjnymi normami i mogą być postrzegane jako brak szacunku dla religii. W latach 70. i 80. Thawan Duchanee był wielokrotnie atakowany przez konserwatywne środowiska, które nie akceptowały jego nowatorskiego podejścia do sztuki sakralnej.
Pomimo tych kontrowersji, Duchanee z czasem zyskał uznanie w swojej ojczyźnie, a Baan Dam Museum stało się symbolem jego niekonwencjonalnej wizji i artystycznej odwagi. Dziś miejsce to przyciąga zarówno miłośników sztuki, jak i tych, którzy chcą zobaczyć, jak tradycyjna tajska kultura może zostać przekształcona przez nowoczesną interpretację i osobistą filozofię artysty.
Lokalizacja i wskazówki dla turystów
Muzeum Baan Dam znajduje się w prowincji Chiang Rai, na północy Tajlandii, około 10 kilometrów od centrum miasta Chiang Rai. Jest łatwo dostępne zarówno dla turystów indywidualnych, jak i grupowych. Najlepszym sposobem dotarcia do muzeum jest wynajęcie taksówki, skorzystanie z tuk-tuka lub wypożyczenie motocykla. Muzeum jest dobrze oznakowane i łatwe do znalezienia dzięki licznym wskazówkom drogowym prowadzącym do tego popularnego miejsca.
Dla turystów, którzy preferują transport publiczny, dostępne są również autobusy lokalne kursujące między centrum miasta a muzeum. Warto jednak pamiętać, że podróż autobusem może zająć nieco więcej czasu. Muzeum jest otwarte codziennie od godziny 9:00 do 17:00, a bilety wstępu są dostępne w kasach na miejscu. Przed wizytą warto sprawdzić aktualne godziny otwarcia i ceny biletów, które mogą się różnić w zależności od sezonu turystycznego.
Dla komfortu zwiedzających na terenie muzeum znajdują się udogodnienia takie jak kawiarnie, sklepy z pamiątkami oraz toalety. Ponieważ Muzeum Baan Dam obejmuje rozległy teren, zaleca się założenie wygodnych butów i przygotowanie się na spędzenie kilku godzin na zwiedzaniu. Dla miłośników sztuki i architektury, odwiedzenie tego miejsca będzie niezapomnianym przeżyciem, które pozwoli lepiej zrozumieć bogactwo kulturowe i artystyczne północnej Tajlandii.
