Błękitny Meczet to XVII-wieczna świątynia muzułmańska w Stambule, będąca – podobnie jak sąsiadująca z nim Hagia Sofia – jedną z największych atrakcji turystycznych miasta. Budowla została wzniesiona za panowania sułtana Ahmeda I. Jest jednym z ostatnich przykładów „klasycznego okresu” sztuki islamskiej w Turcji.

Błękitny Meczet – to warto wiedzieć

• Błękitny Meczet, znany również jako Meczet Sułtana Ahmeda, to historyczna budowla Imperium Osmańskiego, zlokalizowana w Stambule, w Turcji. Został zbudowany między 1609 a 1617 rokiem w okresie panowania sułtana Ahmeda I.
• Meczet zachowuje klasyczny układ osmański z centralną kopułą otoczoną przez cztery półkopuły nad salą modlitw. Posiada dziedziniec i sześć minaretów, stanowiąc jedno z najbardziej ikonicznych dzieł architektury osmańskiej.
• Znajduje się obok obszaru dawnego Hipodromu i naprzeciwko meczetu Ayasofya (Hagia Sopohia). Widnieje na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, jako część „Historycznych Obszarów Stambułu”.
• Historia budowy meczetu rozpoczęła się po Pokoju w Zsitvatorok, kiedy Sułtan Ahmed I postanowił zbudować potężny meczet, aby zjednać sobie łaskę Boga po utracie prestiżu w wyniku tego pokoju.
• Meczet miał rywalizować z Hagią Sophią pod względem wielkości i splendoru.
• W późniejszym okresie, w 1883 roku, wnętrze meczetu zostało odnowione, ale wiele malowideł zostało zastąpionych nowymi malowidłami, zmieniając pierwotny schemat kolorów.
• Architektura meczetu, zainspirowana wcześniejszym Meczetem Şehzade, reprezentuje ostatni okres klasycznej architektury osmańskiej.
• Wnętrze meczetu jest bogato zdobione tysiącami płytek z Izniku w odcieniach głównie niebieskich, którym zawdzięcza swoją popularną nazwę.
• W kwietniu 2023 Błękitny Meczet został na nowo otwarty dla wiernych i zwiedzających, po sześcioletnich pracach renowacyjnych. Była to najbardziej kompleksowa renowacja w historii meczetu, który liczy już 400 lat.

Historia Błękitnego Meczetu

Budowie Meczetu Sułtana Ahmeda (1609 – 16) przyświecał cel uczynienia go najważniejszą świątynią muzułmańską w całym imperium osmańskim, a zarazem przyćmienia blasku okazałej Hagiii Sofii, znajdującej się w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Projektantem świątyni był Sedefkâr Mehmet Ağa, znany i szanowany osmański architekt. W projekcie meczetu znalazło się aż sześć strzelistych minaretów, na wzór Świętego Meczetu w Mekce (któremu ufundowano później kolejny minaret, by podkreślić rangę świątyni). Zgodnie z chętnie powtarzaną zabawną legendą sześć minaretów jest wynikiem nieporozumienia i złej interpretacji intencji sułtana, który podczas rozmowy z architektem miał użyć słowa „altın” (złoto), a sam Sedefkâr usłyszał słowo „altı” (w języku tureckim oznaczające cyfrę sześć). Przydomek „błękitny” meczet zawdzięcza ozdobieniem go ponad 20 tysiącami ceramicznych płytek ze słynnego Izniku, skąd pochodziły najpiękniejsze wyroby ceramiczne w całym imperium osmańskim.

Imponujące wnętrze świątyni stanowi ogromna i jasna sala modlitw, której podłogę pokrywają czerwone dywany, a ściany zdobią dziesiątki tysięcy fajansowych kafli w błękitnej tonacji. Z kopuły nisko zwisają pokaźne okrągłe żyrandole, a naturalne światło dostarczane jest dodatkowo przez 260 okien wypełnionych witrażami. Zwiedzając wnętrze świątyni warto zwrócić uwagę na mihrab (ozdobną niszę w ścianie, wskazującą kierunek Mekki) oraz minbar (kazalnicę), wykonane z białego marmuru.

Błękitny Meczet – informacje praktyczne

Turyści mogą poruszać się tylko po wyznaczonym obszarze sali modlitewnej, a obecni w meczecie strażnicy chronią, by nikt ze zwiedzających nie przedostał się na obszar modlitewny. Przed wejściem do meczetu należy zdjąć obuwie (zwiedzający otrzymują jednorazowe reklamówki, w których mogą schować buty i zabrać je ze sobą do środka) oraz zakryć ramiona. Współcześnie stosunek Turków do turystów jest coraz bardziej liberalny, jednak warto samemu pamiętać o zadbaniu o należyty strój, nawet jeżeli nikt nie zwróci nam uwagi. Za wstęp do Błękitnego Meczetu nie jest pobierana opłata, jednak mile widziane są drobne datki na rzecz świątyni.

Dziedziniec Błękitnego Meczetu

Błękitny Meczet zlokalizowany jest w centrum ogromnego placu otoczonego murami, do którego wiedzie pięć bram. Do sali modlitw wchodzi się przez dziedziniec, w którego centrum znajduje się tradycyjny şadırvan, czyli fontanna ablucyjna (przeznaczona do rytualnego obmycia ciała przed modlitwą), współcześnie pełniąca wyłącznie funkcję ozdobną. Dziedziniec ablucyjny otaczają krużganki wsparte na 26 kolumnach, przykrytych sklepieniami w postaci trzydziestu kopuł. Dziedziniec jest zwykle pełen turystów, którzy ustawiają się w kolejce do wnętrza świątyni lub robią sobie pamiątkowe zdjęcia.

Po zmroku Błękitny Meczet zostaje zjawiskowo podświetlony żółto-błękitnym światłem a atmosfera wokół budynku staje się iście magiczna. Nad pokaźną kopułą świątyni wirują zwykle stada głośnych mew, wydających z siebie charakterystyczny „śmiech”.