Dara to fascynujące starożytne miasto, położone na pograniczu Mezopotamii i Tur Abidin. Znajduje się 30 km na południowy wschód od Mardinu, 20 km na zachód od Nusaybin (Nisibis) i około 10 km od granicy z Syrią. Miejsce to ma bogatą historię, sięgającą czasów starożytnych, i zajmuje ważne miejsce w historii nie tylko ze względu na swoją strategiczną lokalizację, ale także dzięki swojej architekturze i dziedzictwu kulturowemu.
Pochodzenie nazwy Dara
Według antycznych i średniowiecznych historyków, takich jak Evagrius, Malalas, Agapius i Abu’l-Farac, nazwa miasta Dara pochodzi od miejsca, gdzie w latach 336-330 p.n.e. zginął perski król Dariusz III podczas bitwy z Aleksandrem Wielkim. 13-wieczny syryjski historyk Abu’l-Farac opisuje to miejsce jako pole bitwy, które później nazwano Dara.
Proces założenia miasta
Najstarsze informacje na temat Dary pochodzą od Gnaeusa Pompejusza Trogusa, który w I wieku p.n.e. opisał miasto jako miejsce o wyjątkowej wartości strategicznej. Jego relacje zostały później opracowane przez rzymskiego historyka Iustinusa Frontinusa w książce „Epitome Historiarum Philippicarum Pompeii Trogi”. Trogus podkreślał, że Dara, zbudowana na wzgórzu i otoczona naturalnymi fortecami, była miejscem wyjątkowo dobrze ufortyfikowanym i obfitującym w wodę oraz zasoby.
Przemiany w garnizon
Po utracie Nisibis (Nusaybin) w 363 roku przez Sasanidów oraz oblężeniu Amidy (Diyarbakır) w 502 roku, Cesarstwo Wschodniorzymskie postanowiło zwiększyć bezpieczeństwo granic, tworząc nowe garnizony w Mezopotamii. Dara została wybrana przez cesarza Anastazjusza na nowy garnizon, a prace budowlane trwały od 503 do 507 roku. Anastazjusz nadał miastu jego imię, „Anastasiopolis”, i uczynił je centrum administracyjnym regionu. Pomimo nadania nowej nazwy, lokalna ludność nigdy nie zapomniała o pierwotnej nazwie Dara, która przetrwała do dzisiaj.
Sasanidzi, nieprzychylnie nastawieni do nowych garnizonów w swoim sąsiedztwie, nie zdołali jednak powstrzymać budowy. Miasto wielokrotnie przechodziło z rąk do rąk, będąc kilkakrotnie oblężonym przez Sasanidów w czasach I. Justyniana (527-565). Miasto odegrało również ważną rolę podczas wojen z Ak Hunami i było miejscem strategicznego znaczenia w regionie.
Kluczowe miejsca w Darze
W Darze znajdują się liczne ważne miejsca, które odzwierciedlają bogatą historię miasta. Mezarlık Alan (cmentarz) to imponujący kompleks grobowców wykutych w skale, w tym groby typu wykutego w skale z 6-8 wieku, laity z tego samego okresu oraz proste sarkofagi z 8-14 wieku.
Największymi atrakcjami są trójkondygnacyjne grobowce w skale, z bogato zdobionymi wejściami, w tym scenami religijnymi, takimi jak przedstawienie Ezechiela z prośbą o wskrzeszenie umarłych. Sury, otaczające miasto, mają długość około 4 km, z dobrze zachowanymi odcinkami z czasów I. Anastazjusza i I. Justyniana.
Główne bramy miasta prowadzą w cztery strony świata, a wzdłuż rzeki Dara znajdują się mosty z okresu rzymskiego, w tym jeden dobrze zachowany most wschodnio-zachodni. Maksem, kompleks zbiorników wodnych wykutych w skale, służył do przechowywania wody doprowadzanej kanałami z odległych źródeł, a także jako kluczowy element zaopatrzenia miasta. Sarnıçlar (zbiorniki wodne) pełniły ważną rolę w przechowywaniu i dystrybucji wody, szczególnie podczas oblężeń.
Agora Caddesi, główna ulica miasta, była szeroką drogą handlową i komunikacyjną, z mostami rozciągającymi się nad rzeką Dara. W mieście znajdują się również kościoły z czasów bizantyjskich, takie jak Wielki Kościół i Kościół św. Bartłomieja, które są istotnymi elementami dziedzictwa miasta.
Upadek i Dziedzictwo
Po kilku wiekach świetności, Dara znalazła się pod panowaniem Ilchanatów i Artukidów, a jej znaczenie zaczęło malać. W 1251 roku miasto zostało zniszczone przez Ilchanatów, a w XIV wieku przekształciło się w niewielką osadę. Współczesna osada Dara, istniejąca od końca XVIII wieku, leży na pozostałościach starożytnego miasta, zachowując pamięć o jego wspaniałości i znaczeniu w historii regionu.
Dara pozostaje niezwykle cennym miejscem dla archeologów i historyków, oferującym wgląd w starożytną architekturę i historię regionu Mezopotamii oraz Bizancjum.
Nasze wrażenia z pobytu w Darze
Nasz pobyt w Darze był niezwykle inspirującym doświadczeniem. Zwiedzając ruiny tego starożytnego miasta, czuliśmy się jakbyśmy cofnęli się w czasie, odkrywając tajemnice sprzed wieków. Spacerując wzdłuż monumentalnych murów i wchodząc do wykutych w skale grobowców, mogliśmy niemal poczuć historię na własnej skórze. Mimo upływu lat i zniszczeń, Dara nadal emanuje majestatem i znaczeniem, jakie miała w czasach swojej świetności. Szczególnie zapadły nam w pamięć przepięknie zachowane mozaiki i podziemna cysterna, które świadczą o zaawansowanej wiedzy i umiejętnościach ówczesnych mieszkańców. Atmosfera tego miejsca, połączenie historycznego dziedzictwa z majestatem otaczających krajobrazów, sprawiła, że nasze odwiedziny były prawdziwą podróżą w czasie, która wzbogaciła nas o nowe perspektywy na starożytną cywilizację Mezopotamii.
