Jeśli podobnie jak my, uwielbiacie rocka, podczas pobytu w Stambule nie zapomnijcie odwiedzić Centrum Kultury Barışa Manço w dzielnicy Moda / Kadıköy. To wyjątkowe miejsce prezentuje bogatą spuściznę tureckiej legendy anatolijskiego rocka.
Kim był Barış Manço?
Barış Manço był legendarnym tureckim muzykiem, piosenkarzem, kompozytorem i osobowością telewizyjną. Artysta przyszedł na świat w 1943 roku w Stambule i zmarł tamże w 1999 roku.
Początki & rozwój kariery
Manço urodził się w okresie II wojny światowej. To pewnie dlatego rodzice nadali mu imię Barış, w języku tureckim oznaczające „pokój”. W wieku 15 lat założył swój pierwszy zespół, a w latach 60. współpracował z grupami Kafadarlar i Harmoniler. Wtedy też nagrał swoje debiutanckie single, będące przykładem aranżacji ludowej piosenki tureckiej z wykorzystaniem instrumentarium rockowego. To właśnie ten rodzaj muzyki stał się w kolejnych latach jego wizytówką. Po zakończeniu średniej edukacji, wyjechał do Belgii, gdzie studiował projektowanie graficzne oraz tekstylne na Akademii Sztuk Pięknych.
W kolejnych latach artysta współpracował z wieloma grupami, nagrywając utwory w języku tureckim, ale także francuskim oraz angielskim. Szczególną popularność w tamtym okresie przyniosła mu grupa Les Mistigris, z którą występował we Francji, Belgii i Niemczech. W latach 60. powstało wiele znanych hitów piosenkarza, w tym m.in. Kol Dugmeleri, Seher Vakti oraz Daglar Daglar. Kolejna dekada twórczości Barışa Manço upłynęła pod dużym wpływem rocka psychodelicznego. W latach 70. turecki rockman powołał zespół Kurtalan Ekspres, z którym grał przez kolejne 18 lat. W 1989 roku Manço nagrał album Darısı Başınıza, za który został uhonorowany przez publiczną stację TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu) statusem artysty państwowego.
Artysta zmarł na zawał serca 1 lutego 1999, tuż przed wydaniem albumu Barış Mançoloji, będącego zwieńczeniem 40-letniej kariery. Na pogrzebie gwiazdora w Stambule zebrały się tłumy fanów z całego świata.
Legenda anatolijskiego rocka
Manço miał na swoim koncie bogatą karierą sceniczną, trwającą kilka dekad. Jest powszechnie uważany za jednego z pionierów tureckiej muzyki rockowej – anatolijskiego rocka. Jego twórczość to wyjątkowa mieszanka tradycyjnej tureckiej muzyki ludowej, rocka i popu, a jego teksty często poruszają kwestie społeczne i polityczne. Artysta był znany z wzbogacania swojej muzyki brzmieniem tradycyjnych tureckich instrumentów, takich jak saz i darbuka, nadając jej charakterystyczne orientalne brzmienie. W trakcie swojej długiej kariery Barış Manço nagrał ponad 200 piosenek, z których wiele przetłumaczono na język angielski, francuski, włoski, grecki, perski, arabski, a nawet japoński.
Jakie przekonania miał Barış Manço?
Muzyka Barışa Manço wywarła istotny wpływ na kulturę i społeczeństwo w Turcji. Muzyk był potężnym głosem na rzecz zmian społecznych i postępu. Manço wierzył w znaczenie edukacji i był zdecydowanym orędownikiem reformy edukacji w Turcji. Uważał, że wszystkie dzieci powinny mieć równy dostęp do zdobywania wiedzy. Głośno opowiadał się także na rzecz praw mniejszości i wierzył w znaczenie tolerancji i akceptacji. Artysta słynął również ze swojej działalności filantropijnej. Manço był także zapalonym ekologiem i rozumiał znaczenie ochrony środowiska. Jego dziedzictwo jako muzyka, aktywisty i działacza humanitarnego nadal inspiruje wielu Turków i ludzi na całym świecie.
Najpopularniejsze utwory Barışa Manço
Niektóre z najpopularniejszych piosenek Barışa Manço to m.in. Gülpembe, Alla beni pulla beni, Domates Biber Patlıcan, Hal Hal oraz Dönence.
Szczególną popularność przyniosło mu wykonanie utworu Arkadaşım Eşşek, pochodzącego ze starej tureckiej komedii o tej samej nazwie. Tytuł filmu oraz utworu można przetłumaczyć jako „Mój przyjaciel osioł”, co nawiązuje do osła, z którym jeden z głównych bohaterów filmu się zaprzyjaźnił. Piosenka, która w Turcji jest dziś prawdziwym klasykiem, uchodzi za hymn przyjaźni między ludźmi i zwierzętami. Można ją często usłyszeć m.in. na tureckich weselach i innych uroczystościach. Bardzo chętnie śpiewają ją także wszystkie tureckie dzieci.
Gdzie mieszkał Barış Manço?
Manço spędził większość swojego życia w dzielnicy Kadıköy, położonej po azjatyckiej stronie Stambułu. Miał bliskie relacje z sąsiedztwem i był uwielbiany przez miejscową ludność. Współcześnie w Kadıköy znajduje się kilka miejsc, które zostały nazwane imieniem Barışa Manço, na czele z ulicą, parkiem i bulwarem. Najpopularniejszym z nich jest jednak Dom Pamięci Barışa Manço (tur. Barış Manço Evi).
Dom Pamięci Barışa Manço w Kadıköy
Dawny dom Barışa Manço, znany współcześnie jako „Barış Manço Kültür Merkezi” (Centrum Kultury Barışa Manço), znajduje się w dzielnicy Moda w Kadıköy, pod adresem Moda 81300. Muzyk mieszkał tu aż do śmierci w 1999 roku. Budynek został przekształcony w muzeum 9 czerwca 2010 roku, dzięki gminie Kadıköy, przy wsparciu rodziny Manço i tureckiego banku Halkbank.
Odwiedzający to miejsce mają okazję przyjrzeć się kolekcji rzeczy osobistych Barışa Manço, do których należą m.in. gitara, kostiumy sceniczne, biżuteria, plakaty, antyczne zestawy mebli, nagrody oraz płyty. Wejścia do obiektu “strzeże” figura osiołka, znanego z utworu „Arkadaşım Eşşek”, a wszystkich odwiedzających w głównym salonie wita naturalnych rozmiarów figura woskowa Barışa Manço (tego typu figury to integralny element większości tureckich placówek muzealnych :).
Muzeum przez cały rok organizuje różnorodne wydarzenia kulturalne, w tym koncerty, pokazy filmowe, wystawy sztuki i warsztaty. Corocznie w rocznicę śmierci artysty (1 lutego), jego synowie realizują w siedzibie muzeum specjalne spotkania z fanami, upamiętniające postać ich ojca.
Samochód Barışa Manço
Barış Manço był znany ze swojej miłości do samochodów, przede wszystkim klasycznych i luksusowych. Pojazdy regularnie pojawiały się w jego teledyskach, stając się integralną częścią jego wizerunku. Muzyk używał tablicy rejestracyjnej „34 BM 777„, która stała się symbolem jego dziedzictwa i ma dziś ogromne znaczenie dla jego fanów. Liczba „34” odnosi się do prowincji Stambuł, gdzie urodził się i wychował Manço. Litery „BM” to jego inicjały, a liczba „777” ma symbolizować szczęście i fortunę. Tablicę można dostrzec na zaparkowanym przed budynkiem muzeum samochodzie terenowym SsangYong Musso, którego Barış Manço kupił w 1997 roku, dwa lata przed śmiercią. Pojazd służył artyście m.in. w realizacji programów podróżniczych dla tureckiej telewizji.
Ile kosztuje bilet wstępu do domu Barışa Manço?
W 2023 roku bilet wstępu Domu Barışa Manço kosztuje 10 TL dla dorosłych oraz 5 TL dla dzieci. Wejściówki można nabyć bezpośrednio po wejściu do obiektu. Cena biletów może się różnić w zależności od pory roku i rodzaju imprezy, wystawy lub aktywności odbywającej się w ośrodku.
Jak dotrzeć do muzeum Barışa Manço?
Najprostszym sposobem na dotarcie do muzeum, przy użyciu transportu publicznego, jest podróż promem z Eminönü lub Karaköy do Kadıköy, a następnie autobusem lub dolmuşem (wspólna taksówka) do obszaru Moda. Alternatywnie do Kadıköy można dotrzeć również metrem, a następnie dojść do muzeum pieszo.
