Paşabahçe Vapuru to legendarny stambulski prom typu bahçe, który począwszy od 1952 roku przez dekady pływał po wodach Morza Marmara, na trasie Kabataş – Adalar – Yalova, niosąc na swoim pokładzie historię i marzenia milionów stambułczyków. Został wycofany z eksploatacji w 2010 roku. Po rozpoczętym w 2020 roku kompleksowym remoncie w stambulskiej Stoczni Haliç, prom wszedł ponownie do służby w 2022 roku. Po przebytej renowacji, stał się niekwestionowanym liderem wśród promów miejskiej linii Şehir Hatları, na nowo demonstrując swoją potęgę i szybkość. Paşabahçe kontynuuje swą podróż, już nie tylko jako symbol przeszłości, ale także jako manifestacja przyszłości.
Historia promu Paşabahçe
W morskiej historii Stambułu wyróżniają się trzy wspaniałe statki pasażerskie noszące nazwy kończące się na „bahçe” (z tur. ogród) i odwołujące do nazw trzech dzielnic Stambułu: Paşabahçe, Dolmabahçe i Fenerbahçe. Te trzy legendarne parowce, określane jako „klasa ogrodowa”, były większe i bardziej spektakularne niż inne statki, przez co kursowały ze Stambułu na Wyspy Książęce oraz do portu Yalova. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje najstraszy prom, Paşabahçe, zbudowany w 1952 roku. To o nim w utworze „Martılarla bir yolculuk” śpiewała Selma Ersöz, opisując „podróż z mewami na statku Pasabahçe” oraz „błękitną i białą radość na statku Pasabahçe”.
Paşabahçe od samego początku był dumą Turcji. Jego stalowe burty ślizgały się po falach z gracją i siłą, niosąc pasażerów w niezwykłą podróż między brzegami cieśniny Bosfor. Z każdym kolejnym rejsem, legenda statku rosła, a wraz z nią jego znaczenie dla mieszkańców Stambułu. Ci z nich, którzy pamiętają lata 50., do dziś wspominają charakterystyczny warkot jego silników, jego siłę i elegancję. Podobno nawet w obliczu najgorszych warunków pogodowych, gdy większość promów uziemiono w portach, Paşabahçe był zawsze zdolny i gotowy do rejsu.
Ale jak to bywa w życiu, nawet najbardziej niezłomne struktury ulegają zmianie. Po 58 latach służby, w 2010 roku Paşabahçe przestał pływać po wodach Morza Marmara. Opuszczony przez swoich opiekunów, zaczął powoli popadać w ruinę, przez moment pełniąc nawet rolę, przycumowanej do brzegu, sali weselnej. Gdy pojawiło się realne zagrożenie złomowania legendarnego promu, mieszkańcy miasta zaczęli się temu głośno sprzeciwiać. Szczęśliwie, miasto Stambuł postanowiło zawalczyć o swoją morską ikonę. Wzniecono ogień nadziei, a kampanie ratowania statku przed zapomnieniem zyskały na sile.
Renowacja i ponowne przywrócenie promu Paşabahçe mieszkańcom
Popadając w ruinę statek trafił do Stoczni Haliç, gdzie doświadczeni stoczniowcy rozpoczęli prace restauratorskie. Była to misja ocalenia – ocalenia nie tylko statku, ale także jego dziedzictwa i symboliki dla miasta. Renowacja Paşabahçe trwała dwa lata. W jej trakcie starannie oczyszczano i naprawiano każdy element statku. Stocznia stała się miejscem odrodzenia, a marzenia o ponownym wodowaniu statku stawały się coraz bardziej realne.
A wreszcie, w 2022 roku, nadszedł ten magiczny moment, kiedy Paşabahçe, odnowiony i pełen blasku, ponownie zawitał na wody Morza Marmara. Jak feniks z popiołów, wznosił się ponownie ku niebu (a raczej morzu), gotów ożywić legendę swych dawnych dni. Prom obecnie kursuje na trasie ekspresowej Kabataş-Adalar (Wyspy Książęce).
Paşabahçe – charakterystyka i wygląd promu
Paşabahçe to okręt o długości 73,99 metra i zanurzeniu wynoszącym 2,8 metra. Ale to nie tylko jego rozmiar czyni go wyjątkowym. Pierwotnie napędzany przez dwa dwusuwowe silniki Sulzer, charakteryzował się nietypowym rozwiązaniem technicznym. Brak przekładni sprawiał, że cofanie wymagało zatrzymania silników, a cylindry były napędzane sprężonym powietrzem, by pracować w przeciwnym kierunku. Ta unikalna konfiguracja czyniła go ideałem dla statków obsługujących długie trasy, takie jak linia wyspowa do Adalar, gdzie potrzeba manewrów była ograniczona.
W 2020 roku, w trakcie kompleksowej modernizacji, stare silniki ustąpiły miejsca nowoczesnym, czterosuwowym silnikom wysokoprężnym. Wraz z tą zmianą, dodano również kotwiczne urządzenia, ułatwiające skomplikowane manewry, które nie były obecne w pierwotnym projekcie.
Wyprodukowany w 1952 roku, Paşabahçe jest dziś najstarszym, największym (pod względem nośności) i najszybszym statkiem w floty Şehir Hatları – Istanbul City Lines. Od momentu emerytury innego legendarnego promu, Fenerbahçe Vapuru w 2008 roku, jest również jedynym pozostałym na liniach miejskich statkiem z telegrafem oraz jednym z niewielu o konstrukcji typu „bahçe”.
Obejrzyj wideo i zobacz, jak wyglądała renowacja parowca oraz jak Paşabahçe prezentuje się obecnie:
