Gdzie mieszkał sułtan Sulejman? Pałac Topkapi w Stambule

- Advertisement -

Pałac Topkapi w Stambule to miejsce, w którym mieszkał m.in. sułtan Sulejman Wspaniały. Współcześnie  stanowi jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych miasta.

Za drzwiami orientu

Zdobione błękitnymi płytkami z İzniku wnętrza haremu, pokryte marmurem i wypełnione wonią perfum sułtańskie hammamy, a wreszcie opływające w bogactwo komnaty, których ściany były świadkami najważniejszych scen walki o władzę oraz o względy sułtańskiego serca – tak opisać można jego wnętrza. Za sprawą strategicznej lokalizacji – na cyplu pomiędzy Złotym Rogiem, cieśniną Bosfor a morzem Marmara – Pałac Topkapi przez wieki stanowił najważniejsze miejsce w dziejach panowania osmańskiej dynastii. Dziś to jedna z obowiązkowych atrakcji turystycznych północno-zachodniej Turcji, rozsławiona za sprawą bijącego rekordy popularności serialu „Wspaniałe Stulecie”.

W pałacu sułtana Sulejmana

Pałac Topkapi, który pełnił funkcję rezydencji sułtanów przez ponad 380 lat, nie jest jedną z tych atrakcji, które pozwolą się odkryć w zaledwie kilka godzin. Na zwiedzanie kompleksu pałacowego, zajmującego łącznie ponad 70 ha, warto poświęcić co najmniej jeden dzień. Wizytę na obszarze posiadłości dawnych sułtanów rozpoczyna się zwykle w momencie przekroczenia Bramy Cesarskiej (tur. Bab-ı Hümayun), pochodzącej z czasów sułtana Mehmeda Zdobywcy i będącej jednym z najstarszych elementów kompleksu.

Wkroczywszy na Dziedziniec Janczarów warto skierować się na lewo i przyjrzeć, pochodzącemu z VI wieku, bizantyjskiemu kościołowi pw. Pokoju Bożego. Co dosyć wyjątkowe w Stambule, świątynia ta nigdy nie pełniła funkcji meczetu, a w jej wnętrzu zachowała się mozaika prezentująca złoty krzyż. Zdumiewające, że żaden z panujących tu sułtanów przez wieki nie wydał polecenia zatarcia tych jawnych symboli chrześcijaństwa!

Gratka dla fanów serialu

Poszukiwacze śladów epoki „Wspaniałego Stulecia” pierwsze skarby odkryją po przekroczeniu Babüsselam, czyli Bramy Pozdrowień, znanej również jako Brama Środkowa. Ta kamienna budowla o dwóch charakterystycznych wieżach, przywodzących na myśl wpływy europejskie, znana z czołówki popularnej tureckiej produkcji, została wzniesiona w połowie XVI wieku na polecenie sułtana Sulejmana Wspaniałego. Przechodząc przez monumentalne osmańskie wrota trafimy na tzw. Drugi Dziedziniec, nad którym unosi się intensywna, żywiczna woń rosnących tu drzew cyprysowych.

Czy nie zachwyciłby was fakt, że oto stoicie w samym centrum dawnego centrum życia politycznego pałacu, w przestrzeni którego waleczny Sulejman przyglądał się bacznie armii swoich janczarów? Lepiej nie zastanawiać się natomiast nad tym, ile ściętych głów przetoczyło się przez ten pozornie idylliczny ogród! Spoglądając na lewo na horyzoncie zobaczymy również budynki kuchni imperialnych, we wnętrzach których mieści się dziś kolekcja chińskiej porcelany, a także wejście do kompleksu haremu oraz gmach Sali Dywanu ze słynną Wieżą Sprawiedliwości, zza zakratowanego okna której sułtani śledzili obrady podwładnych im dygnitarzy.

Czym był i jak wyglądał sułtański harem?

Dosłowne znaczenie słowa „harem” w języku arabskim oznacza „święte miejsce, do którego nie każdy może wejść”. W społecznościach muzułmańskich koncepcja haremu zrodziła się jednak jako określenie intymnej przestrzeni życia rodzinnego. W tradycji osmańskiej słowo „harem” było używane w dwóch kontekstach. Po pierwsze, jako harem sułtana, czyli określenie członków jego rodziny, a po drugie jako nazwa miejsca, które zamieszkiwała sułtańska familia. Oprócz rodziny, tworzącej trzon osmańskiej dynastii, pałacowy harem był zamieszkiwany także przez sułtańskich urzędników oraz służbę.

Jak przyznają badacze, rozwój haremu pałacu Topkapi przypadł na okres osiedlenia się tutaj faworyty sułtana Sulejmana, rozsławionej przez serial „Wspaniałe Stulecie” sułtanki Hürrem. Roksolana, pod pretekstem zniszczeń po pożarze w dawnym pałacu, nakłoniła sułtana do budowy nowego haremu, dzięki czemu mogła zbliżyć się do osmańskiego ośrodka władzy. Harem stanowił przestrzeń codziennego użytku dla sułtana, Królowej Matki (noszącej przydomek Valide), a także sułtańskiego rodzeństwa, konkubin oraz eunuchów z Egiptu (całkowicie pozbawionych męskości), którzy strzegli porządku w pałacu. Przestrzeń tutejszych komnat ulegała licznym przekształceniom na przestrzeni wieków, na co wskazuje wiele zróżnicowanych stylów architektonicznych, wywodzących się z różnych okresów. Można pokusić się o stwierdzenie, że każdy urzędujący tu sułtan dodał wnętrzom coś od siebie, pozostawiając po sobie pamiątkę na wieki. Dziś harem pałacu Topkapi składa się z około 300 pokoi, 9 łaźni, 2 meczetów, szpitala, pralni oraz licznych pomieszczeń innego rodzaju.

Niestety, spośród kilkuset obecnych tu komnat, turyści mają dziś dostęp do zaledwie 20 pomieszczeń. Choć nie zobaczymy haremu w całej okazałości, imponujące wnętrza jego reprezentacji na długo nie pozwolą o sobie zapomnieć. Przestrzenie haremu oraz jego dziedzińców pokryte są płytkami z İzniku oraz Kütahyi, czy też boazeriami zdobionymi kwiecistymi motywami i złotem. Do najważniejszych punktów wycieczki po wnętrzach haremu należą: Dziedziniec Eunuchów, Dziedziniec Żon i Konkubin, Dziedziniec Walidy, łaźnia sułtana oraz komnaty władcy, zdobione kafelkami z Delft.

Kim w rzeczywistości była Hürrem?

Sułtanka Hürrem to bez wątpienia jedna z najbardziej znanych i kontrowersyjnych osmańskich postaci historycznych. Zwykle przedstawiana jest jako kobieta niezwykle ambitna, żądna władzy i umiejętnie manipulująca samym Sulejmanem. Czy tak było w rzeczywistości? Jak dowodzą fakty historyczne, Roksolana (zdaniem wielu jej prawdziwe nazwisko brzmiało Aleksandra Lisowska) urodziła się na terenach dzisiejszej zachodniej Ukrainy, pozostających wówczas pod panowaniem Królestwa Polskiego. Lisowska, której ojciec prawdopodobnie był prawosławnym popem, została wzięta do niewoli w trakcie najazdu Tatarów w wieku 12 lat oraz wysłana do pałacu Topkapi. W sułtańskich wnętrzach Aleksandra zmuszona była przyswoić etykietę pałacu.

Imię Hürrem Lisowska miała otrzymać od samego Sulejmana, który zachwycił się jej dobrodusznością oraz często uśmiechniętą twarzą. Sądząc po nielicznych portretach sułtanki, jakie zachowały się z tamtego okresu, jej rzeczywista uroda dalece odbiegała od kanonu urody promowanego przez serial „Wspaniałe Stulecie”. Ponad piękno zewnętrzne, sułtankę wyróżniać miała jej inteligencja oraz pogoda ducha. Zdaniem historyków, to właśnie jej wsparciu i mądrości, Sulejman zawdzięczał wiele sukcesów.

Roksolana zmarła 15 kwietnia 1558 i została pochowana w Stambule, w pobliżu grobu Sulejmana.

Ile kosztuje bilet oraz jak zwiedzać Pałac Topkapi?

Na zwiedzanie kompleksu pałacowego warto przeznaczyć cały dzień. Wszystkie bilety należy zakupić przed rozpoczęciem zwiedzania – kasa biletowa znajduje się na drugim dziedzińcu.

Muzeum Pałacu Topkapi jest czynne każdego dnia z wyjątkiem wtorków.

W 2023 roku bilet wstępu do pałacu TOPKAPI (+ Hagia Irene), dla zagranicznych turystów, kosztuje 750 TL. Aby zwiedzić harem, należy zakupić osobny bilet (350 TL).

Godziny otwarcia:

• sezon letni (kwiecień – październik) : 9:00 – 18:00 / kasy biletowe czynne do 17:30
• sezon zimowy (październik – kwiecień) : 9:00 – 18:00 / kasy biletowe czynne do 17:30

Obejrzyj krótką relację wideo z naszego pobytu w pałacu Topkapı: