Z odwiedzinami w warsztacie jednego z mistrzów tradycyjnego miedziarstwa w tureckim Diyarbakır

Bogata wiedza na temat wytwórstwa miedzi w Diyarbakır, leżącym w południowo-wschodniej Anatolii, przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Większość zakładów istnieje tu od wieków, sięgając korzeniami do czasów ormiańskich rzemieślników. Niestety, liczba kotlarzy, a co za tym idzie oryginalnego miedzianego rękodzieła, maleje nad Tygrysem z roku na rok. W efekcie, coraz więcej straganów oferuje gotowe produkty, sprowadzane m.in. z Maraş i Gaziantep. 

Nazwę Diyarbakır, miasta zlokalizowanego w południowo-wschodniej Turcji i zamieszkiwanego przez niespełna 2 mln mieszkańców, można przetłumaczyć jako „Kraina Miedzi„. Sztuka obróbki tego metalu to nieodłączny element lokalnego dziedzictwa kulturowego. Zdaniem miejscowych, w związku z migracjami młodego pokolenia na zachód oraz spadkiem zainteresowania pracą „w miedzi”, niebawem nie będzie jednak komu przekazywać umiejętności oraz interesów. Podczas gdy starsi rzemieślnicy pamiętają jeszcze czasy, gdy w Diyarbakır można było naliczyć nawet stu kotlarzy, obecnie rzemiosłem zajmuje się jedynie kilka rodzin. 

Dlaczego tak się dzieje? Jak przyznają lokalni producenci, miedziarstwo to wielowarstwowe zajęcie, wymagające specjalistycznej wiedzy na każdym etapie tworzenia. Nim powstanie finalny produkt, potrzeba wielu godzin i zasobów ludzkich. Do wyprodukowania jednej miedzianej ozdobnej cukiernicy niezbędnych jest niekiedy aż dziesięć osób! Jak sami twierdzą, to ciężki kawałek chleba i wielu dawnych kotlarzy zwyczajnie nie chciało obarczać tym trudem swoich dzieci. Aby nauczyć się tego biznesu, trzeba zacząć w bardzo młodym wieku, a następnie wytrwać w tym niełatwym biznesie przez długie lata. 

Kotlarze z Diyarbakır robią, co mogą, by ich rzemiosło i tradycja nie wyginęły. Część z nich stara się o pozyskiwanie wsparcia od państwa, w tym m.in. uruchomienia długoterminowych programów stażowych, które pozwolą im zatrudnić młodych adeptów sztuki. Jak oceniają, nauka wytwórstwa miedzi nie jest zajęciem na trzy lub pięć miesięcy, a wymaga co najmniej trzech lat ciężkiej pracy. 

Z odwiedzinami w warsztacie lokalnego mistrza

Jednym z uznanych mistrzów w „Krainie Miedzi” jest Mustafa Tanrıkulu, który rzemiosła nauczył się od swojego ojca. W trakcie naszej podróży po południowo-wschodniej Anatolii, udało nam się odwiedzić jego imponujący sklep, zlokalizowany w Bakırcılar Çarşısı (Bazar Kotlarzy), w dzielnicy Sur. Co więcej, uprzejmy właściciel oprowadził nas również po swoim warsztacie, dzięki czemu mogliśmy z bliska przyjrzeć się sposobom wytwórstwa i obróbki naczyń z miedzi. 

Jak zdradził Mustafa Tanrıkulu, w przeciwieństwie do ilości rzemieślników, w ostatnich latach popyt na miedziane produkty z Diyarbakır znacząco wzrósł. Sklep Tanrıkulu Bakırcılık ve Hediyelik odwiedzany jest nie tylko przez turystów z całego kraju, ale także przez znanych artystów oraz polityków. Sławne osoby przybywają tu, by kupić oryginalne pamiątki, podnosząc zarazem na duchu miejscowych kotlarzy, którzy dzięki temu czują, że to co robią, nadal ma znaczenie. Jednym z najznamienitszych gości sklepu Mustafy był Abdullah Gül, były wicepremier i minister spraw zagranicznych oraz premier Turcji w latach 2002-2003. 

Podczas odwiedzin w sklepie Mustafy wprost nie mogliśmy oderwać wzroku od przepięknych produktów z miedzi, stąd też wcale nie zdziwiła nas informacja, że docierają tu znani i lubiani z całej Turcji! Sama nie wiem, czy bardziej zachwyciły mnie kuchenne naczynia, ozdoby, czy rozmaite szkatułki na bibeloty i biżuterię. Wszystkie te elementy były przepiękne, niczym największe skarby z Pałacu Topkapı!

Jeśli będziecie kiedykolwiek w odległym Diyarbakır, i Wy dołóżcie swoją cegiełkę do uratowania lokalnego rzemiosła, zaglądając do jednego z tutejszych skleów! My oczywiście gorąco polecamy odwiedziny Tanrıkulu Bakırcılık ve Hediyelik, zlokalizowanego pod adresem CAMİ KEBİR MAH. ÇAKMAKÇILAR SOKAK TANRIKULU BAKIRCILIK KAT 1 NO 13, 21110 Sur/Diyarbakır. :)