☞ Moje książki - sklep

Orhan Pamuk – pisarz, który stworzył własny Stambuł

Autor zdjęć: Marcin Bąkiewicz
- Advertisement -

Orhan Pamuk to jeden z tych autorów, których twórczość trudno ująć w proste ramy literackich gatunków. Turecki noblista – zarazem kronikarz, eseista, powieściopisarz i budowniczy mostów między Wschodem a Zachodem – przez dekady pisał nie tylko o Turcji, lecz także dla niej i pomimo niej. Jego proza, nasycona nostalgią, ironią i czułością, to świat utkany z detali, sprzeczności i nieustannego pytania o tożsamość – osobistą, narodową i kulturową.

Choć Pamuk najczęściej nazywany jest „pisarzem tureckim”, w rzeczywistości jego ambicje i spojrzenie sięgają dalej. Wychowany w mieszczańskiej rodzinie w europejskiej części Stambułu, od wczesnych lat chłonął literaturę Zachodu, ale też stale konfrontował się z paradoksami tureckiej nowoczesności – napięciem między świeckością a religijnością, między nostalgią za Imperium Osmańskim a zachodnim modelem państwa narodowego. To właśnie z tej sprzeczności wyrasta jego styl – na granicy poetyckiego eseju, powieści detektywistycznej i traktatu filozoficznego.

- Reklama -

Stambuł jako labirynt pamięci

Spośród wielu tematów przewijających się w jego książkach – miłość, śmierć, polityka, sztuka – najbardziej konsekwentnym bohaterem Pamuka pozostaje Stambuł. Nie jako tło wydarzeń, lecz jako żywy organizm, pełen duchów przeszłości, zapomnianych dzielnic, zaniedbanych pałaców i ulic, które pamiętają więcej niż ludzie. W autobiograficznym Stambule pisarz zbudował niezwykły portret miasta przez pryzmat własnego dzieciństwa i zbiorowej tureckiej melancholii (hüzün), czyniąc z niego coś więcej niż metropolię – uczynił z niego stan ducha.

- Advertisement -
Polecamy Ci także:  Turecki kebab – nieodłączny element kulinarnej tradycji Turcji

Jednak Stambuł Pamuka to nie pocztówka ani wizja egzotyczna. To miasto z patyną, złożone z ruin, ciszy, cieni i zawiedzionych nadziei. W powieściach takich jak Nowe życie, Czarne księgi czy Nazywam się Czerwień miasto jawi się jako przestrzeń symboliczna – pełna zagadek, rytuałów i kulturowych tropów, które można odczytywać bez końca.

Między Wschodem a Zachodem

- Advertisement -

Pamuk jest często nazywany głosem tureckiej inteligencji, ale to określenie nie oddaje w pełni złożoności jego roli. Jako jeden z nielicznych pisarzy z regionu, zdobył światową rozpoznawalność, nie porzucając swojej tożsamości – pisał z wnętrza tureckiej rzeczywistości, ale dla globalnego czytelnika. Jego Nagroda Nobla w 2006 roku była nie tylko docenieniem kunsztu literackiego, ale i znakiem, że literatura spoza zachodniego kanonu może nie tylko dorównać, ale i wzbogacić sposób, w jaki opowiadamy o świecie.

Polecamy Ci także:  Dojazd metrem z lotniska do centrum Stambułu jeszcze łatwiejszy w 2024 roku!

Pamuk nigdy nie unikał tematów trudnych – pisał o wolności słowa, o islamie i świeckości, o bolesnym dziedzictwie przeszłości. Za te wypowiedzi spotykały go procesy, groźby, a nawet przymusowa emigracja. A jednak nigdy nie przestał pisać – bo, jak sam mówi, „najlepszym sposobem na życie jest opowiadanie historii.”

Pisarz i budowniczy muzeów

Jednym z najbardziej oryginalnych pomysłów Pamuka jest Muzeum Niewinności – zarówno jako powieść, jak i rzeczywiste miejsce w stambulskiej dzielnicy Çukurcuma. To projekt totalny: historia miłosna spleciona z przedmiotami codziennego życia, które tworzą alternatywną opowieść o życiu w Turcji w XX wieku. Muzeum zawiera setki przedmiotów opisanych w książce – od szminki po niedopitą herbatę – zamieniając literaturę w fizyczną przestrzeń pamięci.

Ten gest najlepiej oddaje istotę pisarstwa Pamuka: to opowieści, które chcą pozostać, trwać, mieć swoje miejsce na półce i w świecie. Jego Stambuł nie kończy się na papierze – ma też zapach, smak, wagę porcelanowego filiżanki i dźwięk ulicznego handlarza simitów.

Polecamy Ci także:  Meczet Eyüp Sultan w Stambule i jego okolica [historia, dojazd, informacje praktyczne]

Dlaczego wracam do Pamuka

Dla mnie Pamuk to nie tylko wielki pisarz – to ktoś, kto pomógł mi lepiej zrozumieć Turcję, zanim jeszcze zaczęłam ją odkrywać na własną rękę. Dzięki niemu nauczyłam się patrzeć – nie tylko na fasady budynków, ale i na to, co kryje się między słowami. W jego książkach nie szuka się odpowiedzi – raczej zgody na złożoność i piękno niedopowiedzeń.

I właśnie za to go cenię najbardziej: za literaturę, która nie prowadzi za rękę, lecz pozwala zagubić się wśród uliczek, wspomnień i pytań. Tak jak w Stambule – mieście, które nieustannie opowiada, ale nigdy do końca się nie odsłania.

 

 

 

- Advertisement -

2 KOMENTARZE

  1. Sto lat, panie Orhanie. Ja też jestem zafascynowana twórczością Orhana Pamuka.najnardziej podobal mi sie Stambuł. Nie ukrywam, że dla mnie twórczość Pamuka jest trudna. Czytalam tez Biały zamek, Dom ciszy, Śnieg. Nie przebrnęlam przez Nazywam się Czerwień Ostatnio czytałam Rudowlosą. Temat relacji miedzy ojcem a synem, ale tez relacje miedzy Wschodem a Zachodem sa tutaj wyraźne w postaci utworów literackich. Zresztą za to otrzymal Nobla. Ja w ogole jestem zafascynowana Turcją. Pozdrawiam serdecznie.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Postaw mi kawę na buycoffee.to
Sprawdź inne artykuły według kategorii:
Strona głównaTurcjaOrhan Pamuk – pisarz, który stworzył własny Stambuł

Podobne artykuły

jedzenie kohlanta 2

Co to jest mango sticky rice? Poznaj najpyszniejszy tajski deser!

Mango sticky rice to tradycyjny tajski deser, przygotowywany z kleistego ryżu, mleka kokosowego oraz owocu mango. Połączenie tych składników daje niezwykle pyszny rezultat! Nic...
Azja
3
minutes
Bodrum dojazd 3 of 5

Dojazd z lotniska Milas-Bodrum do centrum miasta

Planujesz wczasy w mieście Bodrum na zachodnim wybrzeżu Turcji i zastanawiasz się w jaki sposób dotrzeć z oddalonego o ponad 30 kilometrów lotniska Milas-Bodrum...
Bodrum
2
minutes
BarisManco DomMuzeum Stambul 3 of 14

Odwiedziliśmy dom-muzeum Barışa Manço w Stambule

Jeśli podobnie jak my, uwielbiacie rocka, podczas pobytu w Stambule nie zapomnijcie odwiedzić Centrum Kultury Barışa Manço w dzielnicy Moda / Kadıköy. To wyjątkowe...
Kultura i sztuka
6
minutes
Postaw mi kawę na buycoffee.to
Heybeyliada 9 of 28

Heybeliada (Wyspy Książęce) – oaza spokoju, z widokiem na Stambuł

Heybeliada to turecka wyspa leżąca na Morzu Marmara, w stosunkowo bliskim sąsiedztwie azjatyckiej części Stambułu. To także druga co do wielkości wyspa należąca do...
Stambuł
6
minutes

Plac Taksim w Stambule – Serce Nowoczesnego Miasta

Plac Taksim w Stambule to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w europejskiej części miasta, które przyciąga turystów i mieszkańców swoją niezwykłą atmosferą. Znany jako...
Stambuł
6
minutes
Wtorek 8061

Znikające starożytne miasto Hasankeyf w południowo-wschodniej Turcji

Hasankeyf to starożytna osada, zlokalizowana nad rzeką Tygrys, w południowo-wschodniej Turcji. Niegdyś miejsce to stanowiło strategiczny przystanek na Jedwabnym Szlaku, dawnej drodze handlowej łączącej...
Diyarbakir
3
minutes