Stambuł, dawna stolica Imperium Osmańskiego, jest domem dla wielu monumentalnych i majestatycznych meczetów, którym warto przyjrzeć się z bliska. Większość z nich ma swoją siedzibę na obszarze Półwyspu Historycznego, w dzielnicy Fatih, a także nad brzegiem cieśniny Bosfor. W tym artykule znajdziesz podsumowanie informacji o najważniejszych 7 muzułmańskich świątyniach Stambułu.
Błękitny Meczet
Rozpoczętej w 1609 roku budowie Meczetu Sułtana Ahmeda (tur. Sultanahmet Camii), jak brzmi formalna nazwa budowli, przyświecał cel uczynienia go najważniejszą świątynią muzułmańską w całym Imperium Osmańskim, a zarazem przyćmienia blasku okazałej Hagii Sophii, znajdującej się w jego sąsiedztwie. Projektantem świątyni był Sedefkâr Mehmet Ağa, znany i szanowany osmański architekt. W projekcie meczetu znalazło się aż sześć strzelistych minaretów, na wzór Świętego Meczetu w Mekce (któremu ufundowano później kolejny minaret, by podkreślić rangę świątyni). Przydomek „błękitny” meczet zawdzięcza ozdobieniem go ponad 20 tysiącami ceramicznych płytek ze słynnego Izniku, skąd pochodziły najpiękniejsze wyroby ceramiczne w całym Imperium.
Hagia Sophia
Hagia Sophia została ufundowana przez Justyniana I Wielkiego, a ukończenie jej obecnego kształtu datuje się na rok 537. W czasach Cesarstwa Bizantyjskiego budynek nosił nazwę Kościoła Mądrości Bożej. Wybudowana ku chwale chrześcijaństwa, świątynia po podbiciu Konstantynopola przez Osmanów stała się dla nich największą dumą i symbolem triumfu islamu nad „innowiercami”. Decyzją sułtana Mehmeda II Zdobywcy, bazylikę przekształcono w meczet. Po upadku Imperium Osmańskiego, gdy Turcja stała się republiką laicką, jej pierwszy prezydent Mustafa Kemal Atatürk podjął decyzję o przekształceniu meczetu w muzeum, którego funkcję obiekt pełnił aż do lipca 2020. Następnie sąd administracyjny w Turcji unieważnił dekret z 1934. W konsekwencji tej decyzji, prezydent kraju wydał dokument nadający budowli ponownie funkcję meczetu (tur. Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi). Tę rolę pełni do dziś.
Meczet Sulejmana
Meczet Sulejmana (tur. Süleymaniye Camii) został wybudowany w czasach osmańskiego sułtana, rozsławionego za sprawą bijącego rekordy popularności serialu „Wspaniałe Stulecie”. Powstały w latach 1550-1557 budynek znajduje się na trzecim z siedmiu wzgórz miasta, na zboczu schodzącym do Złotego Rogu. Budowa Meczetu Sulejmana trwała siedem lat, a jego budowniczym był najbardziej znany architekt epoki osmańskiej, Mimar Sinan. Meczet zaprojektowano w stylu bizantyjskim. Gmach budowli został wybudowany na specjalnym fundamencie, składającym się z cystern wypełnionych wodą, dzięki czemu budynek jest odporny na trzęsienia ziemi.
Sułtan Sulejman Wspaniały został pochowany w mauzoleum, znajdującym się na osmańskim cmentarzu przynależącym do dziedzińca meczetu. Tuż obok znajduje się mauzoleum jego największej miłości – Roksolany.
Nowy Meczet
Budowa Nowego Meczetu (tur. Yeni Cami), znanego także jako Meczet Valide Sultan (tur. Valide Sultan Camii), została zlecona w 1597 roku, na polecenie Sułtanki Safiye, wybranki sułtana Murada III, a także matki sułtana Mehmeda III. Pierwotnym architektem świątyni był Davut Ağa. Dzielnica Eminönü, w której mieści się Yeni Cami, w czasach jego powstania była domem głównie dla ludności żydowskiej. Sułtanka Safiye miała nadzieję, że majestatyczna budowla istotnie wpłynie na rozszerzenie strefy wpływów islamskich w tej części miasta.
Konstrukcja istotnie ucierpiała podczas Wielkiego Pożaru w 1660 roku. Meczet odtworzono i oddano do użytku w 1665 roku. W skład dawnego kompleksu (külliye) Nowego Meczetu wchodzi Bazar Przypraw (znany także jako Bazar Egipski), popularna atrakcja Stambułu.
Meczet Eyüp Sultan
Stambulski Meczet Eyüp Sultan (tur. Eyüp Sultan Cami), jedno z najważniejszych miejsc religijnych w całej Turcji, został zbudowany w XV wieku jako pierwszy meczet w mieście po zdobyciu Konstantynopola. Jest zlokalizowany tuż przy murach miejskich, w dzielnicy Eyüpsultan, w pobliżu Złotego Rogu. Na dziedzińcu świątyni znajduje się mauzoleum Abu Ayyub al-Ansari, bliskiego towarzysza i chorążego proroka Mahometa. Strzelistą konstrukcję można z łatwością rozpoznać za sprawą przepięknych błękitnych płytek iznikowych, pochodzących z różnych okresów rządów Osmanów. W okolicy pochowani są także ważni osmańscy urzędnicy i członkowie rodziny królewskiej, na czele z Sokollu Mehmetem Paşą, głównym wezyrem w czasach panowania Sulejmana Wspaniałego.
Meczet Ortaköy
Największym symbolem i prawdziwą ikoną stambulskiej dzielnicy Ortaköy jest – wybudowany nad brzegiem cieśniny Bosfor – Wielki Meczet Mecidiye (tur. Büyük Mecidiye Camii), zwany potocznie Meczetem Ortaköy. Muzułmańska świątynia powstała w 1853 roku, za panowania sułtana Abdülmecita, a za jej projekt odpowiadał architekt Nigoğos Balyan. Z uwagi na malowniczą lokalizację, meczet o każdej porze roku cieszy się ogromną popularnością wśród turystów krajowych i zagranicznych.
Wielki Meczet Çamlıca
Wielki Meczet Çamlıca (tur. Büyük Çamlıca Camii) jest jedną z dwóch najmłodszych budowli wymienionych w tym artykule. Świątynia została oddana do użytku wiernych w 2019 roku. Wznosi się nad wzgórzem Çamlıca w azjatyckiej dzielnicy Üsküdar i jest widoczna z wielu odległych dzielnic Stambułu. Çamlıca był trzecim meczetem w Turcji, posiadającym sześć minaretów, tuż po stambulskim Błękitnym Meczecie oraz Sabancı Merkez Camii w mieście Adana. Projekt meczetu inspirowany był klasyczną architekturą osmańską i dziełami architekta Mimara Sinana, dzięki czemu można odnieść pozorne wrażenie, że Wielki Meczet Çamlıca to zabytek architektury sprzed wieków. Od kwietnia 2022 do świątynnego kompleksu należy także Muzeum Cywilizacji Islamskich.
Meczet Taksim
Zlokalizowany w dzielnicy Beyoğlu, Meczet Taksim (tur. Taksim Camii) został otwarty w maju 2021 roku. Budowla mieści się tuż za Placem Taksim, nieopodal popularnego deptaku Istikal. Architektami Meczetu Taksim są Şefik Birkiye i Selim Dalaman. Swoim stylem, projekt również silnie nawiązuje do dawnej architektury osmańskiej i projektów nadwornego architekta trzech sułtanów, Mimara Sinana.
Pierwsze plany budowy meczetu na placu Taksim sięgają lat 60. XX wieku. Inicjatywa była jednak systematycznie odwlekana w czasie, a ostatecznie wstrzymana w latach 80. Temat powstania świątyni systematycznie powracał w debatach publicznych w kolejnych dekadach. Świeckie elity regularnie sprzeciwiały się islamizacji okolicy, podczas gdy wierni domagali się powołania nowego meczetu. Ostatecznie, budowa została zatwierdzona w 2017 roku. Meczet znajduje się w pobliżu kilku kościołów, na czele z XIX-wiecznym greckim kościołem prawosławnym Hagia Triada oraz ormiańskim kościołem Surp Harutyun.
Ubiór w meczecie
Meczet (tur. cami) jest muzułmańską świątynią, we wnętrzu której wierni modlą się, składając cześć Allahowi. Turyści zwiedzający wnętrze meczetu powinni pamiętać o zachowaniu należytego szacunku poprzez zdjęcie obuwia oraz zadbanie o odpowiedni strój. Co więcej, zwiedzając muzułmańską świątynię nie należy zbliżać się do modlących, przechodzić przed nimi, fotografować ich ani w żaden inny sposób zakłócać ich modlitwy. W przypadku meczetów tłumnie odwiedzanych przez turystów część modlitewna jest wyraźnie oddzielona od przestrzeni dla zwiedzających. Osoby niebędące wyznawcami islamu nie powinny wchodzić do wnętrza meczetu w godzinach modlitw, które odbywają się 5 razy dziennie.
Zwiedzając meczet należy mieć na sobie czyste i schludne ubranie, nieodsłaniające ud, ramion, a w przypadku kobiet także dekoltu oraz włosów. Rękaw koszulki powinien sięgać co najmniej do połowy górnego ramienia a spódnica przekraczać linię kolan. Surowo zabronione jest zwiedzanie muzułmańskiej świątyni w szortach, spódniczkach typu mini, koszulkach bez rękawów oraz w jakimkolwiek obuwiu.
Zazdroszczę Wam :)