Choć 98% ludności Turcji wyznaje islam, ślady obecności chrześcijaństwa na obszarze kraju widać w wielu miejscach. Ziemie obecnie należące do Republiki Tureckiej były niegdyś częścią chrześcijańskiego Cesarstwa Bizantyńskiego. Na terenie dzisiejszej Turcji odbyło się także siedem soborów powszechnych, uznawanych przez większość kościołów chrześcijańskich. Na obszarze kraju wciąż odnaleźć można wiele miejsc kultu, do których corocznie przybywają pielgrzymi z całego świata.
Kościół św. Mikołaja w Demre
Święty Mikołaj urodził się w starożytnej Patarze, na terenie należącym współcześnie do Turcji. Choć przyszedł na świat w bardzo zamożnej rodzinie, od dziecka cechował się skromnością, pobożnością oraz wrażliwością na potrzeby biednych. Po śmierci rodziców, cały swój majątek postanowił rozdać. Pełniąc funkcję biskupa starożytnej Miry (dziś Demre), zasłynął dokonywanymi cudami oraz pomocą biednym i potrzebującym. Biskup Mikołaj zmarł 6 grudnia, najprawdopodobniej 346 roku. Jego ciało zostało pochowane w Mirze, gdzie spoczywało do 1087 roku. Relikwie świętego zostały następnie przewiezione do Bari we Włoszech.
Znajdujący się w tureckim mieście Demre, Kościół św. Mikołaja (tur. St. Nicholas Kilisesi) to bizantyjska budowla, powstała w 520 roku n.e. na polecenie cesarza Justyniana I. Gmach świątyni wzniesiono w miejscu dawnego kompleksu religijnego, którego arcybiskupem był św. Mikołaj. Odrestaurowania kościoła dokonał w XIX wieku rosyjski cesarz Mikołaj I. Współcześnie budynek stanowi siedzibę Muzeum Świętego Mikołaja (tur. Noel Baba Müzesi). W 2000 roku budynek został wpisany na Listę Wstępną Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Dom Marii Dziewicy w pobliżu Efezu
Dom Marii Dziewicy (tur. Meryem Ana Evi) znajduje się na wzgórzu Coressus, zwanym Wzgórzem Słowików, położonym powyżej Efezu. Na ruiny wczesnochrześcijańskiej budowli natrafił pewien francuski ksiądz w 1881 roku, korzystając z zapisków wizji siostry Anny Katarzyny Emmerich. Opis wzgórza oraz niewielkiego domku zainteresował ówczesnego biskupa Izmiru, który zlecił naukowcom przeprowadzenie stosownych badań. Dom Marii Dziewicy jest popularnym miejscem odwiedzin turystów, a także pielgrzymek zagorzałych chrześcijan. Od czasu wizyty w tym miejscu papieża Pawła XI w 1967 r., corocznie 15 sierpnia odbywa się tu uroczysta msza święta. Nabożeństwa odprawiane są również w niedziele, jak również w okresie chrześcijańskich świąt. Opłata za wstęp do Meryemany w 2021 roku wynosi 10 TL dla obywateli Turcji oraz 25 TL dla obcokrajowców.
Wczesnochrześcijańskie osady w Kapadocji
Kapadocja to rozległy region w środkowej Anatolii, który obejmuje prowincje Nevşehir, Niğde, Aksaray i Kayseri. Jej fascynujący krajobraz tworzą niezliczone doliny, wąwozy, kominy skalne, wygasłe wulkany oraz domostwa wyżłobione w wulkanicznym tufie. Ich geneza sięga początków średniowiecza, kiedy przybyli tu wcześniej chrześcijanie szybko odkryli sprzyjające właściwości terenu i rozpoczęli rzeźbienie, w lekkiej skale osadowej, swoich siedlisk oraz kościołów. W okresie tym kraina Kapadocji uchodziła za jednej z ważniejszych ośrodków chrześcijaństwa. To właśnie na tych terenach zrodziła się także idea życia klasztornego.
Oddalone od głównych szlaków doliny stały się także chrześcijańskim schronieniem przed natężającymi się najazdami Rzymian. Obawa przed atakiem rodziła w mnichach potrzebę budowy coraz to głębszych podziemnych miast, w których wieść mogli swoje religijne życie. W niespokojnych czasach podziemne skalne miasta leżały nawet 50 metrów pod ziemią, a w skład ich wyposażenia wchodziły nie tylko schrony oraz pomieszczenia sypialniane, ale także magazyny z żywnością, młyny, stajnie, studnie oraz winiarnie.
Mnisi drążyli w tufie przez kolejny tysiąc lat, osiągając coraz to większą specjalizację w budowie świątyń oraz wykonywaniu malowideł ściennych. Na przestrzeni wieków część najstarszych fresków została zniszczona, przede wszystkim przez sektę ikonoklastów. Wiele z najwspanialszych dzieł zachowało się jednak do dziś. Biorąc pod uwagę brak rozwiniętej technologii i niedostatek siły roboczej, efekty pracy wczesnych chrześcijan do dziś zadziwiają wszystkich odwiedzających.
Kościół Kırklar Kilisesi w Mardin
Obszar, należący współcześnie do tureckiej prowincji Mardin, to jedno z najstarszych miejsc na świecie, stale zamieszkiwanych przez wyznawców Chrystusa. Tutejsi chrześcijanie, których wiara nie została złamana od momentu jej narodzin, czują dużą odpowiedzialność, związaną z koniecznością pielęgnowania i kultywowania swoich korzeni. Wiarę praktykują m.in. w murach kościoła Kırklar Kilisesi.
Kościół Kirklar to jeden z siedmiu syryjsko-prawosławnych kościołów w Mardin, a zarazem jedna z niewielu tego rodzaju budowli, otwarta zarówno dla wiernych, jak i dla odwiedzających. Świątynia została zbudowana w drugiej połowie VI wieku i jest znana również pod nazwą Mor Behnam. Turecka nazwa Kırklar Kilisesi oznacza dosłownie “Czterdziestu Męczenników” i odnosi się do czterdziestu żołnierzy XII legionu rzymskiego, zwanego Błyskawicą, którzy odmówili w 313 roku złożenia ofiary bogom pogańskim i tym samym wyrzeczenia się wiary w Chrystusa. Wskutek tej odmowy, cesarz Licyniusz nakazał ich ukamienować, a następnie wystawić na mróz, by ostatecznie spalić ich ciała w okolicach Sebasty (współcześnie turecka prowincja Sivas). W 1170 roku relikwie czterdziestu męczenników trafiły do kościoła Kırklar.
Monastyr Mor Gabriel na obrzeżach Midyat
Chrześcijański Monastyr Mor Gabriel (tur. Mor Gabriel Manastırı) znajduje się w południowo-wschodniej Anatolii, w prowincji Mardin, około 18 km od centrum miasta Midyat. Zbudowany w 397 roku jest najstarszym i wciąż istniejącym klasztorem Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego na świecie. W VI wieku obiekt zamieszkiwało około 1000 mnichów. Między XVII a XX wiekiem klasztor stanowił najważniejszy kompleks religijny na płaskowyżu Tur Abdin.
Początki chrześcijaństwa w regionie sięgają I w. n.e. Pomiędzy IV a VII w. region stanowił granicę między Bizancjum a perskim imperium Sassanidów. Za sprawą swojej bogatej historii, w regionie znajduje się wiele monastyrów, a wspomniany Mor Gabriel jest jednym z najbardziej okazałych. Współcześnie Mor Gabriel to siedziba arcybiskupa regionu Tur Abdin. Klasztor zamieszkuje również kilkanaście zakonnic oraz, w osobnym skrzydle, dwóch zakonników. Mnisi i mniszki na co dzień oddają się pracy w okolicznych ogrodach oraz sadach.
