Półwysep Historyczny to zabytkowy obszar w europejskiej części Stambułu, uwielbiany przez turystów. To właśnie tutaj znajdują się największe zabytki i atrakcje orientalnej metropolii, na czele z meczetami, muzeami, podziemnymi cysternami, pałacami i bazarami. W tej części Stambułu podziwiać można m.in. dziedzictwo bizantyjskie, którego najznamienitszą reprezentantką jest Hagia Sophia (od 2020 roku pełniąca ponownie funkcję meczetu), jak również spuściznę Imperium Osmańskiego, reprezentowaną przez majestatyczne meczety, pałace, fontanny oraz rezydencje.
Administracyjnie Półwysep Historyczny to stambulski dystrykt Fatih, w skład którego wchodzą pomniejsze obszary, w tym m.in. Aksaray, Beyazit, Eminönü, Sirkeci, Sultanahmet i Vefa.
Największe zabytki i atrakcje Historycznego Półwyspu w Stambule:
Meczet Ayasofya
Dawny Kościół Mądrości Bożej, który w czasach Cesarstwa Bizantyjskiego stanowił najwyższą rangą świątynię oraz miejsce koronacji cesarzy bizantyjskich. Budowla jest uznawana za najwspanialszy obiekt architektury i budownictwa pierwszego tysiąclecia naszej ery. Po podbiciu Konstantynopola przez Osmanów w 1453 roku, na polecenie sułtana Mehmeda II, chrześcijańską świątynię po raz pierwszy przekształcono w meczet. Po upadku Imperium Osmańskiego, Turcja stała się republiką świecką. W 1935 r. Mustafa Kemal Atatürk podjął decyzję o przekształceniu świątyni w muzeum. Od lipca 2020 obiekt ponownie pełni funkcję meczetu. Wstęp do obiektu jest bezpłatny. Należy jednak pamiętać o stosownym ubiorze. Więcej o zwiedzaniu Ayasofya przeczytasz TUTAJ.
Błękitny Meczet
Błękitny Meczet to XVII-wieczna świątynia muzułmańska w Stambule, będąca – podobnie jak sąsiadująca z nim Hagia Sofia – jedną z największych atrakcji turystycznych miasta. Budowla została wzniesiona za panowania sułtana Ahmeda I. Jest jednym z ostatnich przykładów “klasycznego okresu” sztuki islamskiej w Turcji. W projekcie meczetu znalazło się aż sześć strzelistych minaretów. Przydomek “błękitny” meczet zawdzięcza ozdobieniem go ponad 20 tysiącami ceramicznych płytek ze słynnego Izniku, skąd pochodziły najpiękniejsze wyroby ceramiczne w całym imperium osmańskim. Więcej informacji o Błękitnym Meczecie znajdziesz TUTAJ.
Plac Sułtana Ahmeda (Sultanahmet)
Plac Sultanahmet to historyczne serce starego miasta, będące ważnym węzłem komunikacyjnym. To także pierwsze spośród siedmiu wzgórz Stambułu. Swoją nazwę zawdzięcza sułtanowi osmańskiemu Ahmedowi I. W pobliżu placu znajdują się tak znamienite atrakcje, jak Pałac Topkapı, Ayasofya, Błękitny Meczet, Hipodrom (wraz z Obeliskiem Teodozjusza i Niemiecką Fontanną) i Cysterna Bazyliki. Oprócz zabytków, mieści się tu także wiele sklepów z pamiątkami, kawiarnie, restauracje, hotele i pensjonaty. Bez względu na porę roku, w tej okolicy nigdy nie brakuje lokalnych i zagranicznych turystów.
Cysterna Bazyliki (Pałac Jerebatan)
Cysterna Bazyliki, zwana również Pałacem Jerebatan (tur. Yerebatan Sarayı), to jedna z największych atrakcji Stambułu. Podziemna komnata, której sklepienie podparte jest ponad trzystoma marmurowymi kolumnami, corocznie przyciąga uwagę turystów z całego świata. Cysterna Bazyliki to w rzeczywistości podziemny zbiornik wodny, zbudowany dla bizantyjskiego cesarza Justyniana I, w VI wieku (532 rok). Zbiornik liczy 140 metrów długości i 70 metrów szerokości, zajmując łącznie powierzchnię 9,800 m2. Miejsce słynie z dwóch kamiennych głów Meduzy, które wyróżniają ją na tle pozostałych tego typu miejsc w Stambule. Więcej o Pałacu Jerebatan przeczytasz TUTAJ.
Cysterna Teodozjusza
Cysterna Teodozjusza (tur. Şerefiye Sarnıcı) to jedna z wielu historycznych cystern dawnego Konstantynopola, zbudowana w celu gromadzenia wody z Akweduktu Walensa (tur. Bozdoğan Kemeri), dostarczającego w dawnych czasach wodę do miasta. Cysterna powstała na polecenie bizantyjskiego cesarza Teodozjusza II. Podziemna komnata ma powierzchnię liczącą około 45 m x 25 m, a jej strop podtrzymywany jest przez 32 marmurowe kolumny, liczące 9 metrów wysokości. Więcej o Cysternie Teodozjusza przeczytasz TUTAJ.
Fontanna sułtana Ahmeda III
Fontanna Ahmeda III (tur. III. Ahmet Çeşmesi) znajduje się na wielkim placu, w pobliżu Bramy Cesarskiej Pałacu Topkapı oraz meczetu Ayasofya. Została zbudowana za czasów panowania Ahmeda III, w 1728 roku. Budowa fontanny miała na celu zastąpienie jej bizantyjskiej poprzedniczki, fontanny Perayton. Zaprojektowana przez architekta Ahmeta Ağę, stanowi jeden z najbardziej okazałych przykładów tureckiego stylu rokoko. W czasach osmańskich wokół fontanny skoncentrowane było życie towarzyskie Konstantynopola.
Pałac Topkapı
Pałac Topkapı, który pełnił funkcję rezydencji sułtanów przez ponad 380 lat, nie jest jedną z tych atrakcji, które pozwolą się odkryć w zaledwie kilka godzin. Na zwiedzanie kompleksu pałacowego, zajmującego łącznie ponad 70 ha, warto poświęcić co najmniej pół dnia. Budowę pałacu rozpoczęto za panowania sułtana Mehmeda II Zdobywcy w 1453 roku, a zakończono w 1465. W pałacu mieszkał m.in. Sulejman Wspaniały, którego postać rozsławił turecki serial „Wspaniałe Stulecie”. Integralną częścią kompleksu pałacowego jest harem, zamieszkiwany w czasach Osmanów przez sułtańską rodzinę. Więcej o Topkapı Sarayı przeczytasz TUTAJ.
Park Gülhane
Gülhane to historyczny park miejski, przylegający do kompleksu pałacowego Topkapı, dlatego warto tu zajrzeć, przy okazji zwiedzania dawnego pałacu sułtanów. To najstarsze i jedno z najbardziej rozległych publicznych „zielonych płuc” Stambułu. Niegdyś Gülhane stanowił integralną część ogrodu zewnętrznego pałacu. W 1912 roku przestrzeń udostępniono zwiedzającym. W 1926 roku na terenie parku wzniesiono pierwszy pomnik Mustafy Kemala Atatürka, wyrzeźbiony przez Heinricha Krippela. W ostatniej dekadzie park przeszedł gruntowny remont, odzyskując naturalny krajobraz z dawnych lat. Na terenie parku znajdują się punkty, w których zakupić można kawę, herbatę i przekąski.
Zabytkowy dworzec Sirkeci
Dworzec Sirkeci (tur. Sirkeci Garı) to główny i wciąż czynny dworzec kolejowy w Stambule, będący stacją końcową pociągów jadących z Europy. Dworzec został zbudowany w 1890 roku, przez firmę Oriental Railway, jako ostatni wschodni koniec trasy słynnego na całym świecie Orient Expressu. Trasa ekskluzywnego pociągu, będącego symbolem komfortu i bogactwa, wiodła z dworca wschodniego w Paryżu do Sirkeci, licząc 2880 km. Pociągi na trasie Paryż – Stambuł kursowały, z przerwami, do 1977, później trasę skrócono. Dworzec Sirkeci (podobnie jak Cysternę Bazyliki) można podziwiać m.in. w filmie „Pozdrowienia z Rosji”, drugiej oficjalnej produkcji o przygodach Jamesa Bonda. Na terenie dworca znajduje się legendarna restauracja, w której można poczuć atmosferę dawnych podróży Orient Expressem – znajdują się tam m.in. zdjęcia najsłynniejszych bywalców, w tym m.in. Agathy Christie.
Bazar Egipski
Bazar Egipski, znany lokalnym mieszkańcom pod nazwą Mısır Çarşısı, jest jednym z najstarszych bazarów w Stambule. Orientalne targowisko rozciąga się na nabrzeżu Eminönü, w bliskim sąsiedztwie Mostu Galata. Bazar został zbudowany w 1660 roku, a zysk czerpany z jego funkcjonowania służył budowie Nowego Meczetu (tur. Yeni Cami). Nazwa bazaru wywodzi się z czasów osmańskich. Słowo mısır w języku tureckim oznacza kukurydzę, a pisane z wielkiej litery także Egipt. To właśnie stamtąd Turcy sprowadzali w dawnych czasach orientalne przyprawy i zboża, które następnie sprzedawali na straganach. Więcej o zakupach i sposobach targowania się na tureckich bazarach przeczytasz TUTAJ.
„Osmańskie” łodzie w Eminönü
Choć nie sposób nazwać je zabytkowymi, łodzie w stylu osmańskim, serwujące balık ekmek, czyli po prostu rybę w bułce, to prawdziwa ikona Eminönü! A ponieważ od Bazaru Egipskiego dzieli je rzut beretem, postanowiłam wspomnieć o nich w tym rankingu. Kilka lat temu powróciły niepokojące wieści o planach usunięcia łodzi z popularnego placu przy Moście Galata, jednak szczęśliwie jak dotąd nic się nie zmieniło, a łodzie nadal oferują popularne kanapki, ciesząc podniebienia turystów oraz mieszkańców Stambułu. Co prawda, od dawna mówi się, że do przygotowania przekąski używa się smażonych ryb z Chin, a nie z Bosforu, ale co tam. Na czym polega fenomen tego miejsca? Jest tanio, tłoczno, orientalnie i bardzo turecko! Lokalnym fast foodem zajadają się zarówno młode dziewczyny w mini spódniczkach, jak i najbardziej konserwatywne leciwe mieszkanki miasta. Ot, Stambuł w pigułce. :)
Wielki / Kryty Bazar
Wielki Bazar albo Kryty Bazar (tur. Kapalı Çarşı) to jedno z największych orientalnych targowisk w całej Turcji. Jego początki sięgają XV wieku, kiedy powstały tu pierwsze hale dla jubilerów i antykwariuszy. Rozwój turystyki doprowadził do zastąpienia oferty tradycyjnych wyrobów przede wszystkim pamiątkami dla turystów. Powierzchnia bazaru przekracza 30 hektarów, na które składa się ponad 60 ulic, 3500 sklepów i straganów, a także 22 bramy oraz liczne restauracje i kawiarnie. Można tu kupić m.in. przyprawy, ozdoby, biżuterię, akcesoria kuchenne, dywany, wyroby garncarskie, rękodzieło, ubrania i wiele więcej!
Meczet Sulejmana
Mój subiektywny ranking największych atrakcji Półwyspu Historycznego oraz dystryktu Fatih zamyka Meczet Sulejmana. Süleymaniye Camii został wybudowany w czasach rządów sułtana Sulejmana Wspaniałego, rozsławionego w ostatnich latach za sprawą bijącego rekordy popularności serialu “Wspaniałe Stulecie”. Powstały w latach 1550-1557 budynek mieści się na trzecim z siedmiu wzgórz miasta, na zboczu schodzącym do Złotego Rogu. Budowa obiektu trwała siedem lat, a jego budowniczym był najbardziej znany architekt epoki osmańskiej, Mimar Sinan. Na dziedzińcu meczetu znajduje się osmański cmentarz oraz mauzolea Sulejmana i Roksolany. Z obszaru muzułmańskiej świątyni roztacza się malowniczy widok na zatokę.
Owocnego zwiedzania! :)
